Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerini ihlal ettiğinden bahisle, davacıya 2872 sayılı Kanun’un 20/r maddesi uyarınca idari para cezası verilmesi
T.C.
D A N I Ş T A Y
Ondördüncü Daire
Esas No : 2011/8115
Karar No : 2012/2787
Özeti : Cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, idari para cezasına konu
olan fiil kim tarafından işlenmiş ise, ceza sorumluğunun da o
kişiye ait olduğu, ancak; her zaman düzenlenebilir nitelikte
olan ve sadece taraflar arasında imzalanan, resmi bir şekilde
düzenlenmeyen ve resmi kurumlara ibraz edilmeyen
sözleşmenin, idare tarafından bilinmesine olanak bulunmaması
ve araç sürücüsü tarafından da denetim elemanlarına bu
konuda herhangi bir bilgi ve belge de ibraz edilmemesi
nedeniyle, sözleşmenin tarafı olmayan idarenin, idari para
cezasını kiracıya (aracı işleten sıfatıyla) verebilmesinin, taraflar
arasında düzenlenen ve resmi kurumlara ibraz edilen noter
onaylı bir araç kiralama sözleşmesinde olduğu gibi özel siciline
kaydedilmiş olması halinde mümkün olduğu hakkında.
Temyiz İsteminde Bulunan : İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. …
Karşı Taraf : … İnş. Mad. Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti.
Vekili : Av. …
Davacı Yanında Müdahil : … İnş.Hafr. Elek. Taah. Mad. ve
Hay. San. Tic. Ltd.Şti.
İstemin Özeti : İstanbul 3. İdare Mahkemesinin 22.02.2010 günlü,
E:2009/1393, K:2010/182 sayılı kararının, usul ve yasaya uygun olmadığı ileri
sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : Halil İbrahim Abay
Düşüncesi : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması
gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : Aylin Bayram
Düşüncesi : İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen
incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun
49 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması
gerekmektedir.
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı
nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme
kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Ondördüncü Dairesince, Tetkik Hakiminin
açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği
görüşüldü:
Dava; 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı,
İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerini ihlal ettiğinden
bahisle, davacıya 2872 sayılı Kanun’un 20/r maddesi uyarınca idari para cezası
verilmesine ilişkin 30.07.2009 günlü, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı
işleminin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; idari yaptırım kararları
hakkında da uygulanması gereken cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca idari
yaptırım konusu fiilden dolayı ceza verilecek kişinin, bu fiili işlemiş olan gerçek
veya tüzel kişi olması gerektiği, olayda; izinsiz hafriyat dökümü yapılan aracın
davacı tarafından araç kiralama sözleşmesi ile müdahil şirkete kiralandığı ve
idari para cezasının dayanağı olan tespitin de bu kiralama dönemi içerisinde
yapıldığı, bu durumda; cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca davacıya para cezası
verilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin
iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2872 sayılı Çevre Kanununun ”Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; ”Atık:
Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü
maddeyi” ifade edeceği, ”Kirletme yasağı” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında;
”Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde
belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde
alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri
faaliyetlerde bulunmak yasaktır.”; ”İdari nitelikli para cezaları” başlıklı 20.
maddesinin ”r” bendinde de; ”Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve
esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan,
geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar
kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk
Lirası idari para cezası verilir.”; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; “Bu maddenin
(k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum,
kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.” hükümlerine yer verilmiş
bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8.
maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük
şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe
belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının
toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili
yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının
toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini
denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları
geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu
izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri
sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve
işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile
inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya
mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve
depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere
dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, 24. maddesinde hafriyat
toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını taşımak isteyen kişi veya kuruluşların mücavir
alan sınırları içinde ilgili belediyeye, dışında ise mahallin en büyük mülki
amirine başvurarak “Hafriyat Toprağı, İnşaat/Yıkıntı Atıkları Taşıma İzin Belgesi”
almakla yükümlü oldukları kuralına yer verilmiş, 34. maddesinde; hafriyat
toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarının, Yönetmelikte belirtilen idari ve teknik esaslar
doğrultusunda, yalnızca projesinde belirtilen ve bu amaçla hazırlanmış/seçilmiş
ve gerekli izinleri alınmış döküm sahalarında depolanabileceği, izinsiz hafriyat
toprağı ile inşaat/yıkıntı atıkları için depolama sahası açılamayacağı ve
işletilemeyeceği, izinsiz açanlar, işletenler, döküm yapan üreticiler ve taşıyıcılar
hakkında Kanunun belirlediği cezaların uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; 15.04.2009 tarihinde düzenlenen
tutanakla; davacıya ait 34 … plakalı araç ile İstanbul İli, Arnavutköy İlçesi, …
Mevkii, …- …- … sayılı parseller üzerine hafriyat döküm yapıldığının tespit
edildiği, döküm yapılan alanın depolama sahası olarak kullanılabileceğine
ilişkin verilmiş bir iznin bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu işlem ile araç
sahibi olan davacıya idari para cezası verildiği, döküm faaliyetinin
gerçekleştirildiği aracın, dava konusu işlemin dayanağı olan tespit tutanağının
düzenlendiği tarihi de kapsayan 01.03.2009 – 30.06.2009 tarihleri arasında,
İstanbul İli, Arnavutköy İlçesi, … Mevkii, …- …- … sayılı parseller üzerine
hafriyat toprağı taşımak üzere müdahil şirkete kiralandığına ilişkin, davacı ile
müdahil şirket arasında 10.05.2008 tarihinde imzalanan, adi yazılı şekildeki
araç kiralama sözleşmesinin dosyaya sunulduğu anlaşılmaktadır.
Olayda; araç sürücüsü tarafından denetim elemanlarına herhangi bir
bilgi ve belge ibraz edilmediği, denetim elemanlarınca tespit edilen araç
plakasından başkaca bir ayırt edici unsur olmaması ve trafik tescil kaydında da
aracın kiralandığına ilişkin bir kaydın bulunmaması nedeniyle, idari para
cezasının araç plakasına göre belirlenen araç sahibine verildiği anlaşılmıştır.
Dosyaya sunulan araç kiralama sözleşmesine göre; döküm faaliyetinin
gerçekleştirildiği aracın, İstanbul İli, Arnavutköy İlçesi, … Mevkii, …- …- …
sayılı parseller üzerine hafriyat toprağı taşımak üzere müdahil şirkete kiralandığı,
dolayısıyla, izinli döküm sahası olmayan alana döküm yapılacağının, davacı
tarafından da bilindiği, buna rağmen; aracın söz konusu alana yapılacak
döküm faaliyeti için kullandırıldığı hususunda da duraksama bulunmamaktadır.
Cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, idari para cezasına konu olan fiil
kim tarafından işlenmiş ise, ceza sorumluluğunun da o kişiye ait olması
gerekmektedir. Bununla birlikte; her zaman düzenlenebilir nitelikte olan ve
sadece taraflar arasında imzalanan, resmi bir şekilde olmayan ve resmi
kurumlara ibraz edilmeyen sözleşmenin idare tarafından bilinmesine olanak
bulunmamaktadır. Sözleşmenin, adi yazılı şekilde düzenlenmiş olması,
geçerliliğini ortadan kaldırmamakla birlikte; araç sürücüsü tarafından denetim
elemanlarına herhangi bir bilgi ve belge ibraz edilmemesi nedeniyle,
sözleşmenin tarafı olmayan idarenin, idari para cezasını kiracıya (aracı işleten
sıfatıyla) verebilmesi, taraflar arasında düzenlenen ve resmi kurumlara ibraz
edilen noter onaylı bir araç kiralama sözleşmesi veya noterlikçe düzenlen
finansal kiralama sözleşmesinde olduğu gibi özel siciline kaydedilmiş olması
halinde mümkündür.
Bu durumda; hafriyat döküm sahası olmayan alana, izinsiz olarak
dökülen hafriyat nedeniyle verilen idari para cezasında hukuka aykırılık
bulunmadığından, dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu İdare
Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, İstanbul 3. İdare Mahkemesinin 22.02.2010
günlü, E:2009/1393, K:2010/182 sayılı kararının bozulmasına, dosyanın
Mahkemesine gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün
içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 17.04. 2012 tarihinde
oybirliği ile karar verildi.