hizmet binalarının temizlik işlerini yürüten davacı ortak girişimin, Eski Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzüğün Değişik 4. maddesi uyarınca eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğünden muaf tutulması gerektiği hakkında
T.C.
D A N I Ş T A Y
Onuncu Daire
Esas No : 2002/1813
Karar No : 2005/1968
Özeti : Emniyet Genel Müdürlüğü hizmet binalarının temizlik
işlerini yürüten davacı ortak girişimin, Eski
Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzüğün Değişik 4.
maddesi uyarınca eski hükümlü çalıştırma
yükümlülüğünden muaf tutulması gerektiği hakkında.
Temyiz Eden (Davacı: 1-… İthalat İhracat Ltd.Şti.
2- … Sosyal Hizmetler Ltd.Şti.
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davalı): Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı – ANKARA
İstemin Özeti : Emniyet Genel Müdürlüğü hizmet binaları temizlik işlerini
yürüten davacı ortak girişimin, Eski Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzüğün değişik 4.
maddesi uyarınca eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğünden muaf tutulmaması yönünde
tesis edilen işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda, Ankara 4. İdare Mahkemesince
davanın reddi yolunda verilen 22.11.2001 tarih ve E:2001/937, K:2001/1473 sayılı kararın
temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti: Yerinde olmadığı ileri sürülen temyiz isteminin reddi gerektiği
savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi: Yunus Çetin
278
Düşüncesi : Davacı ortak girişimin sunduğu hizmetin yurt güvenliği ile ilgisi
olması nedeniyle eski hükümlü çalıştırmaktan muaf tutulması gerektiğinden temyize konu
mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı: Bilgin Arısan
Düşüncesi : Davacı şirketlerin eski hükümlü çalıştırmak zorunda olduklarına
ilişkin işlemin iptali talebiyle açılan davayı red eden Ankara 4 üncü İdare Mahkemesi
kararının temyizen incelenerek bozulması talep edilmektedir.
1475 sayılı İş Kanunu’nun 4382 sayılı Kanun ile değişik 25 inci maddesinin (B)
fıkrasında işverenlerin 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları işyerinde %3 oranında eski
hükümlüyü mesleklerine uygun bir işte çalıştırmakla yükümlü olduğu, çalıştırılacak eski
hükümlü sayısının tespitinde daimi işçi sayısının esas alınacağı hükme bağlanmıştır.
Eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğünün istisnası, Eski Hükümlerinin İstihdamı
Hakkında Tüzüğün 24.12.1996 tarihli Resmi Gazete’de neşredilen 27.11.1996 tarih ve
96/8849 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile değişik 4 üncü maddesinde düzenlenmiştir.
Eski Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzüğün değişik 4 üncü maddesinin son
fıkrasında; “Ancak, yurt güvenliği ile ilgili mal ve hizmet üreten işyerleri ile öğrenci yurtları ve
eğitim kurumları eski hükümlü çalıştırmakla yükümlü değildir. Bu işyerlerinin belirlenmesinde
Milli Savunma ve İçişleri Bakanlıkları ile Milli Eğitim Bakanlığının görüşleri esas alınır.” hükmü
yer almaktadır.
1479 sayılı İş Kanunun 25. maddesi ile öngörülen sakat ve eski hükümlü çalıştırma
yükümlülüğü sosyal bir soruna çözüm bulmak, bedeni ve ruhi bakımından yetersiz kişilerle
çeşitli nedenlerle suç işlemiş kişilerin maddi ve manevi varlıklarının gelişmesi için gerekli
şartları hazırlamak çalışma hak ve ödevinden herkes gibi sakat ve eski hükümlüleri de
yararlandırmak amacıyla kanunla konulmuş hüküm olup, bunun istisnası kanunun 25 inci
maddesi ile ilgili olarak düzenlenen Tüzük hükümlerinde yer almıştır.
Söz konusu tüzük hükmünde yurt güvenliği ile ilgili mal ve hizmet üreten işyerinin
eski hükümlü çalıştırmakla yükümlü olmadıkları, bu işyerinin belirlenmesinde Milli Savunma
ve İçişleri Bakanlığının görüşlerinin esas alınacağı belirtilmiştir.
Olayda ise davacı şirketlerin İçişleri Bakanlığına bağlı Emniyet Genel Müdürlüğünün
genel temizlik işlerini ihale ile aldığı ve ortak girişim olarak yürüttüklerinden bahisle yukarıda
bahsolunan tüzük hükmü uyarınca eski hükümlü çalıştırmak yükümlülüğünden muaf
tutulması talebiyle davalı idareye başvuruda bulunulduğu; davalı idarece bu konuda Milli
Savunma Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığınından bu hususta görüş sorulduğu, söz konusu
Bakanlıkların davacı şirketlerin yurt güvenliği ile ilgili mal ve hizmet üreten işyeri kapsamında
olmadığı yönünde bildirdikleri görüş üzerine davalı idarece dava konusu işlemin tesis
olunduğu anlaşılmıştır.
Ancak bütün Türkiyenin iç güvenliğini sağlamakla görevli olan Emniyet Genel
Müdürlüğünü “yurt güvenliği ile ilgili yer” saymamak son derece sakıncalı sonuçlar meydana
getirebilecek bir durum olduğu gibi böyle bir uygulama Türkiyenin iç güvenliği bakımından
çok büyük tehlikeler de meydana getirebileceği cihetle davacı şirketlerin Tüzüğün değişik 4
üncü maddesinden faydalanma talebinin reddi mümkün bulunmadığından temyiz talebinin
kabulü ile aksine verilen Ankara 4 üncü İdare Mahkemesi kararının bozulması gerekeceği
düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince, 2577 sayılı Yasanın 17. maddesi
uyarınca davacının duruşma istemi kabul edilmeyerek işin esasına geçildi.
Dava; Emniyet Genel Müdürlüğü hizmet binaları temizlik işlerini yürüten davacı
ortak girişimin, Eski Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzüğün değişik 4. maddesi uyarınca
eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğünden muaf tutulmaması yönünde tesis edilen işleminin
iptali istemiyle açılmıştır.
279
İdare Mahkemesince, Eski Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzük hükümlerine
göre, eski hükümlü çalıştırmaktan muaf olabilmek için bütün yurt güvenliğini ilgilendiren ve
bu anlamda bir mal veya hizmet üretiminin olması gerektiği, bu işyerlerinin tespitinde de
işyerinin niteliğine göre Tüzükte gösterilen Bakanlıkların görüşlerinin belirleyici olduğu,
davacıların yürüttüğü hizmetin yurt güvenliği ile ilgili bir hizmet olarak
değerlendirilemeyeceği, bu konuda ilgili Bakanlıkların görüşü doğrultusunda tesis edilen
işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülen anılan İdare
Mahkemesince verilen kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Eski Hükümlülerin İstihdamı Hakkında Tüzüğün 24.12.1996 tarih ve 22857 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan değişik 4. maddesinde; “İşverenler, elli ve daha çok daimi işçi
çalıştırdıkları işyerlerinde %2 oranında eski hükümlüyü, mesleklerinde uygun işlerde
çalıştırmakla yükümlüdürler. Ancak, yurt güvenliği ile ilgili mal ve hizmet üreten işyerleri ile
öğrenci yurtları ve eğitim kurumları eski hükümlü çalıştırmakla yükümlü değildir, Bu
işyerlerinin belirlenmesinde Milli Savunma ve İçişleri Bakanlığının görüşleri esas alınır.” kuralı
getirilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, Emniyet Genel Müdürlüğü hizmet binalarının genel
temizlik işlerini ihale ile yüklenen davacı ortak girişimin bu işle ilgili eski hükümlü
çalıştırmasının uygun olmadığının Emniyet Genel Müdürlüğünün çeşitli tarihli yazılarıyla
bildirildiği, davacı ortak girişim tarafından da, eski hükümlü çalıştırmaktan muaf tutulmaları
istemiyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına başvurulduğu, ancak, İçişleri Bakanlığı
Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığının görüşleri doğrultusunda davacı
ortak girişiminin eski hükümlü çalıştırmaktan muaf tutulmaması yönünde dava konusu
işlemin tesis edildiği anlaşılmıştır.
Emniyet Genel Müdürlüğü hizmet binalarında yürütülen temizlik işlerinin, yukarıda
bahsedilen Tüzük hükmünde yeralan yurt güvenliği ile ilgili bir hizmet kapsamı dışında
sayılmasına imkan bulunmamaktadır.
Nitekim, Emniyet Genel Müdürlüğünün çok çeşitli yazılarıyla bu işlerde eski hükümlü
çalıştırılmasının uygun olmadığı bildirilmiş, İçişleri Bakanlığı Araştırma Planlama Koordinasyon
Kurulu Başkanlığının 14.12.2000 tarihli yazıda belirtilen görüşünden farklı olarak 13.3.2002
tarihli yazısıyla, davacı ortak girişimin Emniyet Genel Müdürlüğü dışında diğer işyerlerinde
eski hükümlü çalıştırmasının uygun olacağının değerlendirildiği belirtilmiş, bu görüş
doğrultusunda da davalı idarece, davacı ortak girişimin Emniyet Genel Müdürlüğü binalarında
eski hükümlü çalıştırmaktan muaf tutulması gerektiği kabul edilmiştir.
Bu duruma göre, davanın reddi yolundaki mahkeme kararında hukuki isabet
bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı Yasanın 49. maddesine uygun bulunan davacının
temyiz isteminin kabulüne, Ankara 4. İdare Mahkemesinin 22.11.2001 tarih ve E:2001/937,
K:2001/1473 sayılı kararının bozulmasına, dava dosyasının yeniden bir karar verilmek üzere
anılan Mahkemeye gönderilmesine 19.4.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.