|
BAŞVURU SAHİBİ:
Begaş İnş. Tic. Taah. Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Adana Kemal Serhadlı Polis Meslek Eğitim Merkezi Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2023/1256093 İhale Kayıt Numaralı “Kemal Serhadlı POMEM Hazır Yemek Hizmetleri Yükleniciliği ve Sonrası Hizmetlerin Yürütülmesi İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Adana Kemal Serhadlı Polis Meslek Eğitim Merkezi Müdürlüğü tarafından 12.12.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Kemal Serhadlı POMEM Hazır Yemek Hizmetleri Yükleniciliği ve Sonrası Hizmetlerin Yürütülmesi İşi” ihalesine ilişkin olarak Begaş İnş. Tic. Taah. Ltd. Şti. nin 06.12.2023 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 08.12.2023 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 18.12.2023 tarih ve 122319 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.12.2023 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2023/1448 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
1) İdari Şartname’nin 25.3.1’inci ve Teknik Şartname’nin 4.4’üncü maddesinde çalıştırılacak olan işçilerin yol ve yemek giderlerinin yüklenici tarafından ayni olarak karşılanacağının ve teklif fiyata dahil edilmesi gerektiğinin düzenlendiği, ancak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.15’inci maddesinde göre çalışacak personelin yol ve yemek maliyetlerinin ayni olarak karşılanması durumunda yol maliyeti için aylık gün sayısının, yine ayni olarak karşılanacak yemek maliyetinin karşılanması için ise yemek çeşidi ve kalori miktarı gibi bilgilerin ihale dokümanında belirtilmesinin zorunlu kılındığı halde, ihale dokümanında yol maliyeti için aylık gün sayısına, yemek maliyetinin karşılanması için ise yemek çeşidi ve kalori miktarına yer verilmediği,
2) Teknik Şartname’nin 3.8.5’inci maddesinde “İş Programına uygun olarak işin başlangıcında ve bitiminde olmak üzere, ücreti yükleniciye ait olmak üzere, işyerindeki malzemeleri ve tesisleri incelemek, test etmek ve eksikleri belirlemek amacıyla bağımsız bir veya birkaç teknik eleman getirecektir. Bu teknik eleman marifetiyle kontrol edilen ekipman veya cihazlarda tespit edilen eksiklikler yüklenici tarafından teslime hazır hale getirilecektir. İdarece verilen sürede yüklenici tarafından yerine getirilmeyen arıza veya eksiklikler bir tutanakla tespit edilir, eksiklik veya arızaya dair tutarlar faturalandırılarak yüklenicinin teminatından kesilir.” düzenlemesinin yapıldığı, ancak 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nde yüklenicinin teminatından kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilmesi gereken durumların açık ve net bir şekilde tanımlandığı, söz konusu Şartname maddesinin yürürlükteki mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil ettiği,
3) Teknik Şartname’nin 3.11.1’inci maddesinde “Hakediş alınıp alınmamasına bakılmaksızın yüklenici çalışanlarının maaşlarını ödemek zorundadır.” düzenlemesine yer verildiği, ancak benzer hususa yönelik olarak alınan Ankara Onikinci İdare Mahkemesi’nin 30.05.2019 tarih ve E:2019/644, K:2019/1221 sayılı kararında “… yüklenici firmanın hakedişlerin ödenmesi beklenilmeden personel ücretlerini, her ayın 1 ile 15’i arasında gecikmeye mahal vermeyecek şekilde ödemesi aksi durumda cezai şart uygulanmasının idarenin yükleniciye ödemesi gereken hakedişleri zamanında ödememesinin yasal bir zemini bulunmadığı ve bu duruma ilişkin belirlilik bulunmadığı halde hakedişteki gecikmenin yükleniciden kaynaklanmadığı durumlarda dahi yüklenici hakkında cezai şart uygulanmasına yer verilmesine ilişkin kısmında hukuka ve hakkaniyete uyarlık görülmemiştir.” ifadelerine yer verildiği, yapılan bu düzenleme ile idare tarafından maaş ödemeleri için gün belirlemesi yapılmasının hakkaniyetli olmadığının söz konusu Mahkeme kararından da anlaşıldığı, anılan Teknik Şartname maddesinin “hakediş ödemesi yapıldıktan… gün içinde maaşlarının ödenmesi” şeklinde değiştirilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
- Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “… 78.15. Çalışacak personelin yemek ve yol maliyetlerinin isteklilerce ayni olarak karşılanmasının öngörüldüğü işlerde, bu ihtiyaçların isteklilerce ayni olarak karşılanacağı idari şartnamelerin ilgili maddesinde belirtilecek ve aylık gün sayısı gösterilecek, ancak buna ilişkin bir bedel öngörülmeyecek, personelin bu ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin kriterler ve asgari standartlar (yemek çeşidi, kalori vb.) ise ihale dokümanının ilgili bölümünde belirlenecektir. Bu şekilde verilen tekliflerin değerlendirilmesinde ise tekliflerin söz konusu ayni ödemeleri de içerdiği kabul edilerek değerlendirmeler buna göre yapılacaktır. …” açıklaması bulunmaktadır.
a) Adı: Kemal Serhadlı POMEM Hazır Yemek Yükleniciliği ve Sonrası Hizmetlerin Yürütülmesi İşi
b) Türü: Hizmet alımı
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
d) Kodu:
e) Miktarı:
İdarenin mutfağında pişirilmek üzere İşçili ve Malzemeli Hazır Yemek Hizmeti Alımı
60.810 öğün/adet Sabah Kahvaltısı
60.810 öğün/adet Öğle Yemeği
60.810 öğün/adet Akşam Yemeği
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Kemal Serhadlı Polis Meslek Eğitim Merkezi Müdürlüğü Mutfağı ve Yemekhanesi (Atakent Mahallesi Yaşar Doğu Caddesi No:104) Yüreğir/ADANA” düzenlemesine,
Anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “ …
25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1.
İhale konusu hizmette KDV Hariç işçilik, vergi, resim, sözleşmenin çoğaltılması, harç, nakliye, hamaliye, giyim, Mutfakta kullanılan elektrik, su, doğalgaz, yemek pişirilmesi ve hazırlanması için gerekli her türlü malzeme, yükleniciye teslim edilen demirbaş malzemelerin bakım, onarım ve tamiratı sigorta, kira bedeli vb. giderlerinin tamamı isteklilerce teklif edilecek fiyata dahildir
Bu hizmet alımında 18+2 personel çalışacak olup, İdaremizce yüklenici firmanın yemek hizmeti alımı ile ilgili olarak çalıştıracağı işçilere yol ve yemek ücreti verilmeyecektir. Yol ve Yemek ücretleri yükleniciye ait olup teklif fiyatına dahil edilecektir.
Mesul Müdüre asgari ücretin %100 ü, Gıda Mühendisi ve diyetisyene asgari ücretin %100 ü, Aşçıbaşına asgari ücretin %100 ’ü, Aşçılara asgari ücretin % 60’si, Aşçı yardımcılarına asgari ücretin %30’u ve diğer personellere ise asgari ücretin %15 fazlası ödeme yapılacak ve bu hususu iş sözleşmesinde belirtecektir. Seçilen personel işin özelliğine ve niteliğine uygun olacaktır.
Gıda Mühendisi veya Diyetisyen (1 Kişi. Üniversitelerin ilgili bölümünü bitirmiş gıda mühendisi veya diyetisyen unvanı almış en az 2 yıl deneyimli olduğu belgelenecek.(referans)
Sorumlu Müdür(Mesul Müdür)(1 Kişi. Hazır yemek servis hizmetleri genel tanımına uyan benzer işlerde işletme müdürü olarak en az 1 yıl deneyimli lisans mezunu)
Aşçı başı (1 Kişi:-Aşçılık belgeli veya bonservisli, -En az 10 yıl tecrübeli,-İlkokul ve üstü mezunu.)
Aşçı(3 Kişi:-Aşçılık belgeli veya bonservisli, -En az 5 yıl tecrübeli,-İlkokul ve üstü mezunu.)
Aşçı (Her türlü Tatlı pasta ve hamur işlerinden anlayan ve yapabilen) (1 Kişi: Aşçılık belgeli veya bonservisli, -En az 5 yıl tecrübeli,-İlkokul ve üstü mezunu.)
Aşçı Yardımcısı (Mutfak Görevlisi)(4 Kişi: Aşçı Yrd. Belgeli veya bonservisli, İlkokul ve üstü mezunu.)
Garson(4 Kişi: En az İlkokul Mezunu)
Bulaşıkçı(3 Kişi: En az İlkokul Mezunu veya okuryazar (Sanayi Tipi Bulaşık Makinası Kullanabilen tecrübeli)
Meydancı (Temizlikçi) 1 Kişi: En az İlkokul Mezunu veya okuryazar.
Şoför/Depocu 1 kişi: En az Ortaokul Mezunu, B sınıfı ehliyeti olacaktır.
İdaremizce, teklif mektubunda belirtilen bedel üzerinden ödeme yapılacaktır. Ayrıca işçilik ücreti ödenmeyecektir. İstekliler teklif mektubunda işçilik dahil teklif vereceklerdir.
İşçilerin işe gelmedikleri veya raporlu oldukları günlerde, idare tarafından bu günler için ödeme yapılmayacak olup, kamu ihale kurumu işçilik hesaplama modülünde belirtilen bedel üzerinden hesaplanarak, yüklenicinin hakedişinden düşülecektir.
Çalıştırılacak olan işçilerin hijyen eğitimi giderleri teklif fiyata dahil edilecektir.
düzenlemesine,
9.2. Bu sözleşmenin uygulanmasında sürelerin hesabı takvim günü esasına göre yapılmıştır.” düzenlemesine,
Teknik Şartname’nin “Yüklenicinin Yükümlülüğü” başlıklı 3’üncü bölümünün “Çalışanların Yiyeceği, İçeceği, Ulaşımı ve diğer hususlar” başlıklı 3.14’üncü maddesinde “3.14.1 Çalışanların yemek ve ulaşımı ayni (Bir işin karşılığı olarak işçiye işveren tarafından para yerine mal ile yapılan her türlü ödemedir.) olarak yüklenici tarafından karşılanacaktır…” düzenlemesine yer verilmiştir.
“Kemal Serhadlı Pomem Hazır Yemek Hizmetleri Yükleniciliği ve Sonrası Hizmetlerin Yürütülmesi İşi”ne ilişkin olduğu, ihale ilanının 13.11.2023 tarihinde yapıldığı, 17 adet ihale dokümanı indirildiği, 12.12.2023 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 9 istekli tarafından teklif verildiği, 13.12.2023 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen bildirim ile geçerli teklif sahibi isteklilerden teklifi sınır değerin altında kalan Aras Üretim Destek Hizmetleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nden aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulmasının istenildiği, ihale komisyonu kararının henüz alınmadığı, başvuru sahibinin ise ihaleye teklif vermediği anlaşılmıştır.
İdarece ihale konusu iş kapsamında alımı yapılacak yemek hizmetinin toplam 20 personel ile gerçekleştireceğinin düzenlendiği, söz konusu personel için verilecek olan yol ve yemek ücretlerinin yüklenici tarafından karşılanacağı, bu nedenle idarece iş kapsamında çalıştırılacak personele ilişkin bahse konu maliyetlerin teklif fiyatına dahil edilerek isteklilerce teklif fiyatı öngörülmesinin istenildiği tespit edilmiştir.
Başvuru sahibinin iddiasına dayanak olarak belirttiği Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78’inci maddesinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında çalışacak personelin yemek ve yol maliyetlerinin isteklilerce ayni olarak karşılanmasının öngörüldüğü hallerde bu ihtiyaçların isteklilerce ayni olarak karşılanacağının idari şartnamelerin ilgili maddesinde belirtileceği ve aylık gün sayısının gösterileceği, bu maliyetlere ilişkin bir bedel öngörülmeyeceği personelin söz konusu ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin kriterler ve asgari standartların (yemek çeşidi, kalori vb.) ihale dokümanının ilgili bölümünde belirleneceği anlaşılmaktadır.
Ayrıca, iş kapsamında çalışacak personelin yemek ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak kriterler ve asgari standartların (yemek çeşidi, kalori vb.) ihale dokümanı kapsamında belirlenmediği görülmekle birlikte, ihaleye teklif veren istekliler veya teklif vermeyi planlayarak doküman edinen istekli olabileceklerin ihale konusu iş sektöründe faaliyet gösterdikleri ve bu sektörde faaliyet gösterenlerce ihale konusu işte çalıştırılacak personel için verilecek yemek bedelinin ihale dokümanında belirtilen hususların dikkate alınarak belirlenip teklif fiyatına yansıtılabileceği, öte yandan ihale konusu işin süresinin ve hizmet verilecek gün sayısının da ihale dokümanında belirli olduğu bu veriler üzerinden iş kapsamında çalışacak personel için oluşacak yol maliyetinin de hesaplanabileceği hususları bir arada değerlendirildiğinde, söz konusu ihale dokümanı düzenlemelerinin isteklilerce sağlıklı teklif oluşturulması bakımından engel teşkil etmeyeceği anlaşılmış ve başvuru sahibinin iddialarının bu yönüyle de yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
- Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
Yüklenicinin bu iş nedeniyle idareye ve Sosyal Sigortalar Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanunî vergi kesintilerinin yapım işlerinde kesin kabul tarihine, diğer işlerde kabul tarihine veya varsa garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatlar paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı yükleniciye geri verilir.
İşin konusunun piyasadan hazır halde alınıp satılan mal alımı olması halinde, Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi şartı aranmaz.” hükmü,
Yüklenicinin sözleşme konusu işler nedeniyle idareye ve Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan yasal vergi kesintilerinin kabul tarihine veya varsa garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde kesin teminat ve ek kesin teminat, 4735 sayılı Kanunun 13’üncü maddesi hükmüne göre paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı yükleniciye geri verilir.
” hükmü bulunmaktadır.
Sözleşme Tasarı’nın “Kesin teminat ve ek kesin teminatın geri verilmesi” başlıklı 11.4’üncü maddesinde “11.4.1. Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve Yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra, Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan ilişiksiz belgesinin İdareye verilmesinin ardından kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların tamamı, Yükleniciye iade edilecektir.
11.4.2. Yüklenicinin bu iş nedeniyle İdareye ve Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanuni vergi kesintilerinin hizmetin kabul tarihine kadar ödenmemesi durumunda protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin ve ek kesin teminat paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı Yükleniciye iade edilir.
düzenlemesine,
Teknik Şartname’nin “Yüklenicinin yükümlüğü” başlıklı 3’üncü maddesinde “…
3.8.5. İş programına uygun olarak işin başlangıcında ve bitiminde olmak üzere, ücreti yükleniciye ait olmak üzere, işyerindeki malzemeleri ve tesisleri incelemek, test etmek ve eksiklikleri belirlemek amacıyla bağımsız bir veya birkaç teknik eleman getirilecektir. Bu teknik eleman marifetiyle kontrol edilen ekipman veya cihazlarda tespit edilen eksiklikler yüklenici tarafından teslime hazır hale getirilecektir. İdarece verilen sürede yüklenici tarafından yerine getirilmeyen arıza veya eksiklikler bir tutanakla tespit edilir, eksiklik veya arızaya dair tutarlar faturalandırılarak yüklenicinin teminatından kesilir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun yukarıda yer verilen 13’üncü maddesinde kesin teminatın iadesine ilişkin hükümlere yer verilmiş olup, söz konusu maddeden yüklenicinin iş nedeniyle idareye ve Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanunî vergi kesintilerinin yapım işlerinde kesin kabul tarihine, diğer işlerde kabul tarihine veya varsa garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatların paraya çevrilerek yüklenicinin borçlarına karşılık mahsup edileceği, varsa kalanının yükleniciye geri verileceği anlaşılmaktadır.
Teknik Şartname maddesinde yer alan düzenleme ile idarece işin başlangıcında yükleniciye teslim edilen ve işyerinde hâlihazırda mevcut olan malzemelerin iş bitiminde eksik veya arızalı bir şekilde idareye teslim edilmesinin önüne geçilmesinin amaçlandığı, işin bitiminde söz konusu malzemelerde bir eksiklik veya arıza bulunması durumunda idarece verilen süre içerisinde bu eksikliklerin giderilmesinin istenileceği, idarece tespit edilen aksaklıkların yüklenici tarafından giderilmemesi halinde de bu eksik ve arızaların giderilmesi için gerekli tutarların yükleniciye fatura edileceği anlaşılmaktadır.
4735 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesinde yer alan hüküm doğrultusunda yüklenicinin gerçekleştirmiş olduğu iş nedeniyle doğan borçlarının kabul tarihine kadar idareye ödenmesi gerektiği, bu borçların ödenmemesi halinde kabul tarihi sonrasında borca karşılık gelen tutarın kesin teminattan kesilmek suretiyle mahsup edileceği, yüklenicinin de iş nedeniyle oluşan borcuna karşılık kesin teminattan mahsup edilecek tutar ile sorumlu olduğu açıktır. Ayrıca yüklenicinin iş dolayısıyla oluşan borcunu ödememesi halinde ortaya çıkacak sonucun kesin teminatın gelir kaydedilmesi anlamına gelmediği, teminatın paraya çevrilmek suretiyle oluşan borcun tazminine yönelik olduğu anlaşılmalıdır.
Bu itibarla, yüklenicinin, işin başlangıcında idarece sağlam ve eksiksiz olarak teslim edilen malzemeleri işin bitiminde eksik veya arızalı şekilde iade etmesi durumunda, Hizmet İşleri Genel Şartnamesi uyarınca idareye karşı borç altına gireceğinin de aşikâr olduğu, itirazen şikâyete konu edilen Teknik Şartname maddesinde yer verilen düzenleme ile işin bitiminde yüklenicinin gidermediği eksik ve arızalar nedeniyle idareye herhangi bir borcunun bulunduğunun tespiti halinde sözleşme süresinin sona ermesini müteakip bu borca karşılık gelen tutarın kesin teminattan mahsup edilerek taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine uygun şekilde yerine getirilmesini sağlamanın amaçlandığı ve dolayısıyla söz konusu düzenlemenin yürürlükteki mevzuata aykırı olmadığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:
4857 sayılı İş Kanunu’nun “Ücret ve ücretin ödenmesi” başlıklı 32’nci maddesinde “…Ücret en geç ayda bir ödenir…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Ücretin gününde ödenmemesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.” hükmü,
Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin “Çalışanların özlük hakları” başlıklı 38’inci maddesinde “Yüklenici çalıştırdığı işçilerin, işin yapılmakta olduğu bir işkolu veya meslekte aynı tipteki bu iş için mevzuatla kabul edilenlerden daha az elverişli olmayan şartlarda çalışmalarını ve ücret almalarını sağlayacaktır. Ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarının toplu sözleşme veya mevzuatla tespit edilmemiş olması halinde yüklenici, en yakın ve uygun bir bölgedeki işkolu veya meslekteki aynı tip bir iş için mevzuatla tespit edilenlerden daha az elverişli olmayan ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarını sağlayacaktır. Yüklenici, varsa alt yüklenicilerinin bu çalışma şartlarına uymalarını sağlamak için gerekli tedbirleri alacaktır.
Kontrol teşkilatı, yüklenici veya alt yüklenici tarafından istihdam edilen işçilerin ücretlerinin tam ve zamanında ödenip ödenmediğini her ay resen kontrol etmekle ayrıca bu konuda kendisine ulaşan başvuruları (talep ve ihbarları) ivedilikle değerlendirmekle yükümlüdür.
Bu amaçla yüklenicinin hakediş istemesi üzerine, bu istek ve hakedişin ödeneceği tarih (yaklaşık olarak), şantiye şefliği, işyeri ilan tahtası veya işçilerin toplu bulunduğu yerler gibi işçilerin görebileceği yerlere yazılı ilan asılmak suretiyle duyurulur. İlanın yapıldığı, kontrol teşkilatının ve yüklenici veya vekili ile işçi temsilcisinin imzaladıkları bir tutanakla tespit edilerek bu tutanağın bir kopyası hakedişin ödeme yerine gönderilir.
Personel alacakları, hakediş raporunun düzenlendiği tarihten önceki (işçi ücretleri ödeme günü öncesindeki) günler için belirlenmiş sayılır. Bu tür alacakların üç (3) aylık tutarından fazlası hakkında idareye herhangi bir sorumluluk düşmez.
…
İdare tarafından gerek resen gerekse de başvuru üzerine bordroların ve/veya ücret ödemesini gösterir diğer bilgi ve belgelerin (yüklenici veya alt yüklenicinin kayıtları, puantaj, hesap pusulaları gibi) incelenmesi neticesinde ücret ve/veya yan ödemelerin eksik ödendiğinin veya ödenmediğinin tespit edilmesi halinde bu durumun yüklenici tarafından bordroya bağlanması sağlanır ve bu bordrolar hakediş raporu ile birlikte ödeme yerine gönderilir. Aynı zamanda, ücret ve/veya yan ödemelerin, ödenmeyen kısmı yüklenicinin hakedişinden kesilir ve tabi olunan mali mevzuat hükümleri çerçevesinde idare tarafından doğrudan işçinin banka hesabına yatırılır. Bu husus ayrıca bir tutanağa da bağlanır.
Yüklenicinin iş verdiği alt yüklenicilerin gündelikçi, haftalıkçı veya aylıkçı olarak işyerinde çalıştırdığı işçi, personel ve teknik elemanların tamamı da yüklenicinin elemanları hükmünde olup, bunların ücretlerinin ödenmesinden de doğrudan doğruya yüklenici sorumludur. Yüklenici, bunların ücretleri hakkında da aynen kendi elemanları gibi ve yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapmak zorundadır.
Personel alacaklarının kontrol edilebilmesi için yüklenici, teknik ve yönetici personeli ile işçilerine yaptığı ödemelerin bordrolarından birer kopyasını, bordroların düzenlenmesi tarihinden başlayarak en çok bir ay içinde, kontrol teşkilatına verecek ve bu bordrolarda teknik ve yönetici personel ile işçilerin sanatları ve çalıştıkları yerler, ad ve soyadları ile doğum yerleri ve tarihleri belirtilecektir.
Bordrolarda yüklenicinin veya vekilinin imzası bulunacaktır…” hükmü,
Anılan Şartname’nin “Hakediş ödemeleri” başlıklı 42’nci maddesinde “a) Sözleşme bedelinin iş süresince dönemler itibariyle ödenmesi:
Sözleşme konusu hizmetin yüklenici tarafından belli bir süre boyunca devamlı olarak verilmesi (4’üncü maddede tanımlanan sürekli nitelikte bir iş olması) veya işin bölümlere ayrılabilir olması durumunda sözleşmede belirtilen aralıklarla, kesin ödeme mahiyetinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş ödemeleri yapılır. Yüklenici tarafından yapılan işlerin bedelleri, sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintiler de çıktıktan sonra, sözleşmenin ödemeye ilişkin hükümleri çerçevesinde kendisine ödenir.
İdarenin isteği halinde yüklenici, kesin hesapları kontrol teşkilatının denetimi altında olmak üzere işe paralel olarak yürütmek zorundadır. Bu halde, geçici hakediş raporlarının düzenlenmesinde, bitmiş iş kısımları için bu kesinleştirilmiş miktarlar dikkate alınır.
Hakediş raporlarının düzenlenmesi aşağıdaki esaslara göre yapılır.
1- Toplam Bedel Üzerinden Birim Fiyat Sözleşmelerde… Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır…” hükmü bulunmaktadır.
Sözleşme Tasarısı’nın “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 12’nci maddesinde “12.1. Sözleşme bedeli (ilave işler nedeniyle meydana gelebilecek artışlara ilişkin bedel dahil) Adana Defterdarlığı Muhasebe Müdürlüğünce ve Genel Şartnamenin hatalı, kusurlu ve eksik işlere ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla aşağıda öngörülen plan ve şartlar çerçevesinde ödenecektir:
12.1.1. Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere 30 gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır.
12.2. Yüklenici iş programına göre daha fazla iş yaparsa, İdare bu fazla işin bedelini imkan bulduğu takdirde öder.
12.3. Yüklenici yapılan işe ilişkin hakediş ve alacaklarını idarenin yazılı izni olmaksızın başkalarına devir veya temlik edemez. Temliknamelerin noterlikçe düzenlenmesi ve idare tarafından istenilen kayıt ve şartları taşıması zorunludur.” düzenlemesine,
Teknik Şartname’nin “Çalışanların Özlük Hakları” başlıklı 3.11.1’inci maddesinde “Yüklenici çalıştırdığı personele ait her türlü özlük hakları ve maaş giderlerini karşılamakla doğrudan sorumludur.
Yüklenici çalıştırdığı işçilerin, işin yapılmakta olduğu bir işkolu veya meslekte aynı tipteki bu iş İçin mevzuatla kabul edilenlerden daha az elverişli olmayan şartlarda çalışmalarım ve ücret almalarını sağlayacaktır.
Mesul müdüre asgari ücretin %100 fazlası, Gıda Mühendisi ve diyetisyene asgari ücretin %100 fazlası, aşçıbaşına asgari ücretin %100 fazlası, Aşçılara asgari ücretin % 60 fazlası, Aşçı yardımcılarına asgari ücretin %30 fazlası, diğer personele ise asgari ücretin %15 fazlası ödeme yapılacak ve bu hususu iş sözleşmesinde belirtecektir. Seçilen personel işin özelliğine ve niteliğine uygun olacaktır.
Ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarının toplu sözleşme veya mevzuatla tespit edilmemiş olması halinde yüklenici, en yakın ve uygun bir bölgedeki işkolu veya meslekteki aynı tip bir iş için mevzuatla tespit edilenlerden daha az elverişli olmayan ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarını sağlayacaktır.
Hakkedişin alınıp alınmamasına bakılmaksızın yüklenici çalışanlarının maaşlarını ödemek zorundadır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
İhale dokümanı düzenlemelerinde iş kapsamında çalıştırılacak mesul müdüre asgari ücretin %100 fazlası, gıda mühendisi ve diyetisyene asgari ücretin %100 fazlası, aşçıbaşına asgari ücretin %100 fazlası, aşçılara asgari ücretin % 60 fazlası, aşçı yardımcılarına asgari ücretin %30 fazlası, diğer personele ise asgari ücretin %15 fazlası tutarında maaş ödemesinin yapılacağı, söz konusu ücretlerin hakediş ödemesi yapılıp yapılmamasından bağımsız olarak her ay düzenli olarak ödenmesi gerektiğinin düzenlendiği görülmüştür.
Yukarıda aktarılan mevzuat hüküm ve açıklamalarından, işçi ücretlerinin yüklenici tarafından ödenmesi gerektiği ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçinin, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabileceği, gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranının uygulanacağı ve kontrol teşkilatının, yüklenici veya alt yüklenici tarafından istihdam edilen işçilerin ücretlerinin tam ve zamanında ödenip ödenmediğini her ay resen kontrol etmekle ayrıca bu konuda kendisine ulaşan başvuruları (talep ve ihbarları) ivedilikle değerlendirmekle yükümlü olduğu, personel alacaklarının, hakediş raporunun düzenlendiği tarihten önceki (işçi ücretleri ödeme günü öncesindeki) günler için belirlenmiş sayılacağı ve bu tür alacakların üç (3) aylık tutarından fazlası hakkında idareye herhangi bir sorumluluk düşmeyeceği, aynı zamanda ücret ve/veya yan ödemelerin, ödenmeyen kısmının yüklenicinin hakedişinden kesileceği ve tabi olunan mali mevzuat hükümleri çerçevesinde idare tarafından doğrudan işçinin banka hesabına yatırılabileceği, Toplam Bedel Üzerinden Birim Fiyat Sözleşmelerde hakediş raporunun, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanması ödemenin de bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.
Ayrıca Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin yukarıda aktarılan 42’nci maddesinde hakedişin tahakkuka bağlanması ve ödeme yapılması için öngörülen süreler ile 4857 sayılı İş Kanunu’nun yine yukarıda yer verilen hükümleri uyarınca işçi ücretlerini aylık dönemlerde ödeme yükümlülüğü bulunduğu dikkate alındığında, yüklenicinin çalıştırmış olduğu personel maaşlarını ödenmesi gereken süre ile idarece düzenlenerek yükleniciye yapılacak hakedişin ödenmesi gereken sürenin birbirinden farklılık gösterebileceği ve Hizmet İşleri Genel Şartnamesinde belirlenen usul doğrultusunda idarece hakediş ödemesi yapılacak dönemin ücreti henüz yükleniciye ödenmemişken, yüklenicinin işçi ücretlerini ödeme yükümlülüğünün doğabileceği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, hakediş ödemelerinin idarelerce çeşitli gerekçelerle yapılamaması durumlarında dahi işçi ücretlerinin aylık dönemlerde ödenmesi zorunluluğunun bulunduğu, istekliler tarafından söz konusu hususun göz önünde bulundurularak teklif fiyatı oluşturulmasının mümkün olduğu, kaldı ki istekliler açısından bir maliyet unsuru olarak ortaya çıkabilecek söz konusu durumlar karşısında başvuruya konu ihalede ekonomik ve mali yeterlik kriterlerini karşılayan isteklilerin belli bir likidite varlığının bulunması ve finansal güce sahip olması gerektiğinin açık olduğu hususları bir arada değerlendirildiğinde, idarece Teknik Şartname’de yapılan söz konusu düzenlemenin yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmediği ve hatta söz konusu düzenlemenin yüklenici tarafından işçi ücretlerinin zamanında ödenmesinin sağlanarak işçi mağduriyetinin önlenmesi amacıyla yapıldığı, dolayısıyla iş kapsamında çalıştırılacak personel lehine ve işçi haklarını korumaya yönelik olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Öte yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.
Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.
başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.
Oybirliği ile karar verildi.
|