ihaleye ilişkin İdari Şartname maddesinde yer alan alt yüklenici çalıştırılamayacağı ve İhale Sözleşmesinde yer alan “Yüklenicinin günlük en az *ton kapasiteye kadar olan miktarı ihale aşamasında taahhüt ettiği şekilde kendine ait olan araçlarla taşımak zorundadır.” düzenlemelerine aykırı olarak ihaleyi kazanan şirketin ihale konusu işi başka kişi ve firmalar adına kayıtlı araçlarla yürüttüğü, ayrıca ihale şartnamesinde isteklilerden tekliflerinin ekinde sunulması istenilen *ton kapasiteli tankerlerin kendi öz malı olduğunu gösteren ruhsat belgelerini hileli olarak hazırlayarak idareye sunduğu, ihale komisyonunca gereken incelemenin yapılmadığı ileri sürülerek ihalenin feshi ve anılan şirketin teminatının irat kaydedilmesi gerektiği iddiasıyla davalı idareye yapılan … tarihli başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle temyize konu davanın açıldığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla, yukarıda belirtilen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ulusal mevzuat hükümleri çerçevesinde; ihale konusu petrol taşıma işini yapan ve dava konusu ihaleye katılanın bünyesinde çalışan tankeri bulunan davacının, her ne kadar bahse konu ihaleye katılmamış olsa da dava konusu ihale ile davacının menfaat ilgisinin varlığının kabulü gerektiğinden ehliyet yönünden davanın reddine ilişkin Mahkeme kararında usul hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/3643
Karar No: 2021/439

TEMYİZ EDEN : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü

VEKİLİ : Av. …

DAVALI YANINDA MÜDAHİL: … Lojistik Petrol İnşaat Alternatif Yakıt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğü Tedarik ve Lojistik Dairesi Başkanlığı’nca 20/01/2020 tarihinde gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı “Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Adıyaman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı üretim sahalarına, ihtiyaç duyulan tüm yerlere, sahadan sahaya, sahadan bölgelere ve yeni keşfedilecek tüm üretim sahalarına, tankerler ile ham petrol taşıma ve boşaltma hizmet alımı” ihalesini kazanan müdahil şirketin, ihale şartnamesinde isteklilerden tekliflerinin ekinde sunulması istenilen 460 ton kapasiteli tankerlerin kendi öz malı olduğunu gösteren ruhsat belgelerini hileli olarak hazırlayarak idareye sunduğu ve ihalenin uhdesinde kalması üzerine yüklendiği işi kendi adına kayıtlı öz malı olan araçlar ile yerine getirmediğinden bahisle ihalenin feshi ve anılan şirketin teminatının irat kaydedilmesi gerektiği iddiasıyla yapılan … tarihli başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu uyarınca tüzel kişiliği haiz olan SS … nolu … Merkez İlçe Tankerciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi’nin ihaleye teklif veren istekli konumunda olduğu, davacının anılan kooperatifin başkan yardımcısı olduğu, kooperatifi temsil yetkisi olduğuna ilişkin herhangi bir belge sunmadığı, 11/03/2020 tarihli başvurusunu kendi adına yaptığı, davayı da kendi adına açtığı, iptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisinin kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması hâlinde gerçekleşeceği, aksi hâlde kişilerin kendisine etkisi bulunmayan, menfaatlerini ihlal etmeyen idari işlemler hakkında da iptal davası açma hakkının doğacağı ve bu durumun idarenin işleyişini olumsuz etkileyeceği, dava konusu işlemin SS … nolu … İlçe Tankerciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi’nin menfaatini etkilediği, davacının ihaleye teklif veren istekli konumunda bulunmadığından menfaatinin ihlal edildiğinden söz edilemeyeceği, davacı tarafından 11/03/2020 tarihinde yapılan başvurusunun zımnen reddine ilişkin işleme karşı kendi adına açılan davada ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu ihaleye ilişkin idari şartnamede alt yüklenici yahut taşeron kullanılamayacağının belirtildiği, ihaleyi kazanan şirket ile SS … Nolu … İlçe Tankerciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi arasında gizli taşeronluk sözleşmesi akdedildiği, ihale konusu işi başka kişiler adına kayıtlı araçlarla yürüttüğü, idareye sunduğu araç listesinin ilgili trafik şube müdürlüğünden teyit edilmemiş olması nedeniyle adına kayıtlı olmayan araçları kendi adına tescilliymiş gibi gösterdiği, sunulan listenin sahte olduğu yönündeki iddialarının cevaplanmadığı, ihaleye katılan SS … Nolu … Merkez İlçe Tankerciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi’nin başkan yardımcısı olduğu, anılan kooperatif bünyesinde ihale konusu petrol taşıma işlerinde çalışan tankerinin bulunduğu, davanın açılmasında hukukî menfaatinin bulunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz başvurusunun süresinde yapılmadığı, davanın süresinde açılmadığı, davacının bakılan davada hukuki menfaatinin bulunmadığı, dava konusu ihaleye teklif vermediği, davanın adli yargıda açılması gerektiği, dava dilekçesinin usulüne uygun olmadığı, ihale uhdesinde kalan şirketin sunduğu öz mal listesinin sahte olduğu iddiasının gerçeği yansıtmadığı, ihaleye 5 isteklinin katıldığı, açık ihale usulüyle yapılan ihalede teklifler alındıktan sonra ihale komisyonunca sunulan belgelerin incelendiği, ihale uhdesinde kalan şirketin sunduğu belgelerin idari ve teknik şartnameye uygun olduğu, sözleşmenin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek uygunsuzlukların ihalenin iptalini değil, sözleşmeye dayalı yaptırımları gündeme getireceği, … Bölge Müdürlüğü bünyesinde kurulan kontrol teşkilatı tarafından ihale uhdesinde kalan şirketin sözleşmede belirtilen şartlara uygun günlük taşıma kapasitesi olan (460 ton taşıma kapasiteli) kendi öz malı tanker araçlarla sözleşme konusu hizmeti sağladığının tespit edildiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin 1/a fıkrasında, iptal davaları, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmaktadır.
Yargı kararlarında “menfaat” kavramının davacı ile iptalini istediği idarî işlem arasındaki bağı, ilgiyi ifade ettiği belirtilmekte ve idarî işlem ile dava açan kişi arasında meşrû, güncel ve ciddî bir alâka söz konusu ise, davada menfaat bağının bulunduğu kabul edilmekte, bunun dışında ayrıca subjektif bir hakkın ihlâl edilmesi şartı aranmamaktadır.
Kişisel, meşru ve güncel bir menfaat alâkasının varlığı, davanın niteliğine ve özelliğine göre idarî yargı yerlerince belirlenmekte, davacının idarî işlemle ciddî, makûl, maddî ve manevî bir alâkasının bulunduğunun anlaşılması, dava açma ehliyeti için yeterli sayılmaktadır. Ayrıca, iptal davaları idarî işlemlerin hukuka uygun olup olmadığının denetlenmesine, hukukun üstünlüğünün sağlanmasına, böylece de idarenin hukuka bağlılığının ve sonuçta hukuk devleti ilkesinin gerçekleştirilebilmesine imkân sağladığından, bu davalarda menfaat alâkasının bu amaç doğrultusunda yorumlanması gerekmektedir.
Kamu ihalelerinde ihale sürecine ilişkin icrai nitelikteki işlemler, sadece ihaleye katılan veya katılmak isteyenlerin hukuki durumunu etkilememekte, bunların yanında üçüncü kişilerin de hak veya menfaatlerini etkileyebilmektedir. Böyle bir durumda, söz konusu kişilerin menfaatlerinin zedelendiği iddiasıyla, mevzuatta öngörülen usuller çerçevesinde dava açabileceklerinin kabulü gerekmektedir. Aksi yöndeki kısıtlayıcı bir yaklaşım; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “Adil yargılanma hakkı” başlıklı 6. maddesinin; “Herkes, davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir.” kuralı ile “Etkili başvuru hakkı” başlıklı 13. maddesinin; “Bu Sözleşme’de tanınmış olan hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, söz konusu ihlal resmi bir hizmetin ifası için davranan kişiler tarafından gerçekleştirilmiş olsa dahi, ulusal bir merci önünde etkili bir yola başvurma hakkına sahiptir.” kuralını ihlal edecektir. Aynı şekilde, ihale sürecinde, dava ehliyetinin bir alt unsuru olan subjektif ehliyetin varlığının, aday istekli ve istekli olabileceklerle sınırlandırılması, 1982 Anayasa’nın idari işlemlere karşı yargı yolunu açan 125. maddesi ile “Hak arama hürriyeti” başlıklı 36. maddesine de aykırılık teşkil edecektir.
Dosyasının incelenmesinden; Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Tedarik ve Lojistik Dairesi Başkanlığı’nca 20/01/2020 tarihinde açık ihale usulüyle gerçekleştirilen dava konusu ihaleye beş isteklinin katıldığı, İhale Komisyonu’nun 21/01/2020 tarihli kararıyla, tekliflerde sunulan belgeler idari ve teknik yönden uygun bulunarak ekonomik açıdan ucuz fiyat esasına göre yapılan değerlendirme neticesinde ham petrol taşıma hizmetinin KDV hariç 5.490.725,04-TL bedelle … Lojistik Petrol İnşaat Alternatif Yakıt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin uhdesinde bırakıldığı, ihalenin 27/01/2020 tarihinde onaylandığı ve 07/02/2020 tarihinde sözleşme imzalandığı; ihaleye katılan SS … nolu … İlçe Tankerciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi’nin başkan yardımcısı olan ve anılan kooperatifte çalışan tankeri bulunan davacı tarafından, ihaleye ilişkin İdari Şartname’nin 16. maddesinde yer alan alt yüklenici çalıştırılamayacağı ve İhale Sözleşmesi’nde yer alan “Yüklenicinin günlük en az 460 ton kapasiteye kadar olan miktarı ihale aşamasında taahhüt ettiği şekilde kendine ait olan araçlarla taşımak zorundadır.” düzenlemelerine aykırı olarak ihaleyi kazanan şirketin ihale konusu işi başka kişi ve firmalar adına kayıtlı araçlarla yürüttüğü, ayrıca ihale şartnamesinde isteklilerden tekliflerinin ekinde sunulması istenilen 460 ton kapasiteli tankerlerin kendi öz malı olduğunu gösteren ruhsat belgelerini hileli olarak hazırlayarak idareye sunduğu, ihale komisyonunca gereken incelemenin yapılmadığı ileri sürülerek ihalenin feshi ve anılan şirketin teminatının irat kaydedilmesi gerektiği iddiasıyla davalı idareye yapılan … tarihli başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle temyize konu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, yukarıda belirtilen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ulusal mevzuat hükümleri çerçevesinde; ihale konusu petrol taşıma işini yapan ve dava konusu ihaleye katılan SS … nolu … İlçe Tankerciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi bünyesinde çalışan tankeri bulunan davacının, her ne kadar bahse konu ihaleye katılmamış olsa da, yukarıda özetlenen iddiaları karşısında, dava konusu ihale ile davacının menfaat ilgisinin varlığının kabulü gerektiğinden, ehliyet yönünden davanın reddine ilişkin Mahkeme kararında usul hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL temyiz yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
5. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 10/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.