|
BAŞVURU SAHİBİ:
Öz Yakut Taş. Sos. Hiz. İnş. Pet. Gıd. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Eğil İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2020/377948 İhale Kayıt Numaralı “2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı 7 Taşıma Merkezli İlk Öğretim Okuluna 84 Araç İle 926 Öğrencinin 186 İş Günü Taşınması” İhalesi (1. ve 3. Kısım)
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Eğil İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından 21.08.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı 7 Taşıma Merkezli İlk Öğretim Okuluna 84 Araç İle 926 Öğrencinin 186 İş Günü Taşınması” ihalesine ilişkin olarak Öz Yakut Taşım. Sosyal Hizm. İnş. Petr. Gıda İth. İhr. San. Ve Tic. Ltd. Şti. nin 24.09.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 05.10.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 12.10.2020 tarih ve 45214 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 09.10.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2020/1583 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
İhalenin 1 ve 3’üncü kısımlarının Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, anılan isteklinin söz konusu kısımlar için yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığı, şöyle ki;
a) İhale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araçların nasıl temin edileceğine dair mevzuatta belirtilen esas ve usullere uygun belgelendirme ve hesaplama yapılmadığı, şöyle ki;
– Kendi malı olarak beyan edilen araçların amortisman gideri hesaplamalarının yapılmadığı,
– Kendi malı olmayan araçlar için Kamu İhale Genel Tebliği’nde belirtilen esaslara uygun fiyat teklifleri/proforma fatura ile açıklama yapılmadığı, mevzuata uygun belgelendirme yapılmadığı, kiralanacak bazı araçlar için taşıt kira sözleşmelerinin sunulduğu, ancak kira sözleşmelerinin anılan Tebliğ’de düzenlenen açıklama yöntemlerinden biri olmadığı,
b) Kendi malı olan araçların tevsiki amacıyla araç ruhsatlarının sunulduğu, ancak demirbaş kayıt defterinin sunulmadığı, kendi malı araçların sadece ruhsat ile tevsik edilmesinin uygun olmadığı, çünkü kendi malı olan araçların amortisman hesaplamalarının, demirbaş kayıt defterindeki bedeller üzerinden yapılmasının zorunlu olduğu,
c) Sunulan fiyat tekliflerinde meslek mensubu kaşe ve imzasının bulunmadığı, anılan fiyat tekliflerinin üzerine meslek mensubu tarafından yazılması gereken ibarenin yazılmadığı,
ç) İhale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araçların yakıt sarfiyatı hesabında kullanılan ortalama yakıt tüketiminin yetkili satıcıdan alınan bir belgeye veya araç kataloglarındaki bilgilere dayandırılmadığı, ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacak araçların farklı marka ve model araçlar olmasına rağmen sadece bir adet marka ve model araç üzerinden yakıt açıklamasının yapıldığı,
d) Yakıt giderinin açıklamasında kullanılan yakıt litre fiyatının kamu ihale mevzuatına aykırı şekilde belgelendirildiği, yakıt fiyatını tevsik etmek üzere alınan fiyat tekliflerinin üzerine meslek mensubu tarafından yazılması gereken ibarenin yazılmadığı, yakıt giderinin hesabında kullanılan yakıt fiyatının ihale tarihinden sonraki bir tarihe ilişkin olduğu,
e) Ferdi kaza koltuk sigortası ile zorunlu karayolları mali sorumluluk (trafik) sigorta giderinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.3.4’üncü maddesine uygun açıklanması gerektiği, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından aktarılan sigorta giderlerini tevsik etmek için sunulan belgeler arasında ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğü veya bölge müdürlüğü onaylı belgelerin yer almadığı, ihalenin 1’inci kısmında 21, 3’üncü kısmında ise 16 adet aracın çalıştırılacağı, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından her iki kısımda da sadece 1 adet araca ilişkin sigorta gideri tespit edilip toplam araç sayısıyla çarpılmak suretiyle sigorta giderinin hesaplandığı, 1 aracın sigorta giderinin açıklanmış olmasına rağmen diğer araçların ne şekilde temin edileceğinin ve hangi marka model olacağı hususunda bir belgelendirme yapılmadığı, söz konusu yöntemin kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu,
f) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından teklif fiyata dahil olan kiralama bedeli, yakıt, lastik, bakım-onarım, yedek parça, yağ değişimi, akü, trafik sigortası gibi birçok maliyet bileşeninin sadece bir adet fiyat teklifi ile açıklandığı, söz konusu fiyat teklifinde teklife konu maliyet bileşenlerinin ayrı ayrı gösterilmediği, söz konusu durumun ihale konusu işin tamamı açısından götürü bir bedel üzerinden ve teklife konu maliyet bileşenlerinin ayrı ayrı gösterilmeksizin açıklama yapılmasına neden olduğu, ancak aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan fiyat tekliflerinde maliyet bileşenleri ile bu maliyet bileşenleri için teklif edilen fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi gerektiği, fiyat teklifi alınan firmaların ilgili alanda faaliyet göstermediği,
g) İhale dokümanında fiyat farkı verilmeyeceği düzenlendiği, ihale konusu işin 2021 yılı içerisinde devam edeceği göz önüne alındığında işçilik ücretine ilişkin 2021 yılında artış öngörülmesi gerekmesine rağmen artış öngörülmediği,
ğ) Motorlu taşıtlar vergisi, egzoz emisyon ölçüm ve periyodik muayene giderlerinin hesaplanmasında 2021 yılı için artış öngörülmeden hesaplama yapıldığı,
h) Araç bakım giderini tevsik etmek üzere sadece 1 araç için Ford yetkili servisinden alınan fiyat teklifinin sunulduğu, ihalenin 1’inci kısmında 21, 3’üncü kısmında ise 16 adet aracın çalıştırılacağı, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından her iki kısımda da sadece 1 adet araca ilişkin alınan fiyat teklifi tutarının toplam araç sayısıyla çarpılmak suretiyle bakım giderinin hesaplandığı, diğer araçların ne şekilde temin edileceğinin ve hangi marka model olacağının bu noktada önemli olduğu, farklı marka model araçların bakım giderlerinin farklılaşacağı, dolayısıyla diğer araçların ne şekilde temin edileceğinin ve hangi marka model olacağı hususunda bir belgelendirme yapılması ve bakım giderinin söz konusu araçlar üzerinden hesaplanması gerektiği,
ı) Yakıt gideri hesaplanırken araçların yapmış oldukları mesafelerin dikkate alınmadığı, tahmini mesafeler üzerinden eksik hesaplama yapıldığı ve maliyet avantajı sağlandığı iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “… 79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.
79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler.
79.2.2.1. Üçüncü Kişilerden Alınan Fiyat Teklifleri: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
79.2.2.2. Merkezi Kamu Kurum ve Kuruluşları Tarafından Ülke Çapında Sunulan Mal ve Hizmetlere İlişkin Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin merkezi kamu kurum ve kuruluşları tarafından ülke çapında sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat tarifeleri veya istekliye verilmiş fiyat teklifleri açıklama yöntemi olarak kullanılabilir. Bu yöntemle yapılmış açıklamanın geçerli olabilmesi için kullanılan fiyatların ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olması zorunludur.
79.2.2.3. Kamu Kurum ve Kuruluşları Tarafından İlan Edilen Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilan edilmiş fiyat tarifeleri açıklama yöntemi olarak kullanılabilir. Bu usulle yapılmış açıklamanın geçerli olabilmesi için ilan edilen fiyatların ihalenin ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olması zorunludur.
79.2.2.4. Ticaret Borsası Fiyatları: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ve ilgili malın ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününde gerçekleşen ortalama fiyatını gösteren belge ile açıklama yapılabilir.
79.2.2.5. Toptancı Hal Fiyatları: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ve ilgili malın ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününe ait ortalama fiyatını gösteren belge ile açıklama yapılabilir.
79.2.2.6. Özel veya Münhasır Hak Sahibi Kuruluşların Uyguladığı Fiyatlar: İlgili mevzuatı uyarınca, belirli mal veya hizmetlerin kamuya sunulması konusunda lehine sınırlama bulunan kuruluşların tedarikçisi oldukları mallar veya sunucusu oldukları hizmetler için uyguladıkları fiyatlar ile açıklama yapılabilir. Bu usulle yapılmış açıklamanın geçerli olabilmesi için kullanılan fiyatların ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olması zorunludur.
79.2.2.7. İsteklinin Kendi Ürettiği, Aldığı veya Sattığı Mallara İlişkin Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre aşırı düşük teklif açıklamasına konu mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.7) ile açıklama yapılabilir.
Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta (Ek-O.7) tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.
Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta (Ek-O.7) tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması ve malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması gerekir.
İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.7) sunulmasına gerek bulunmayıp sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
79.2.7. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmeyecektir. Motorin veya benzine yönelik olarak öngörülen tutarın TL/lt cinsinden hesaplanmasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun ilgili düzenlemeleri dikkate alınacaktır.
79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir.
79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez.
79.3.2. 79.2.2 nci maddede yer alan yöntemlerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle, ilgili mevzuatına göre ihale tarihinden önceki son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir.
79.3.3. Kurumca hazırlanan “İşçilik Hesaplama Modülü” ne (www.ihale.gov.tr) adresinden ulaşılabilecek olup, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde tekliflerin değerlendirilmesi bağlamında sözleşme ve genel giderler dahil asgari işçilik maliyeti hesabında işçilik hesaplama modülünün kullanılması zorunludur.
79.3.4. Hizmet alım ihalelerinde herhangi bir sigorta giderinin aşırı düşük teklif sorgulamasında önemli bir bileşen olarak kabul edilmesi durumunda, isteklilerce sigorta acentelerinden alınan poliçe, fiyat teklifi veya sözleşmelerin ekine ihale dokümanında yer alan teminat tutarları üzerinden teklif ettikleri sigorta prim tutarlarıyla sigorta hizmetini gerçekleştirebileceklerine ilişkin, ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğünden veya bölge müdürlüğünden alınan teyit yazısının eklenmesi ve bu yazının yetkili kişilerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak sigorta şirketlerinin genel müdürlük veya bölge müdürlükleri tarafından imzalanmış poliçe veya fiyat teklifleri için teyit alınması zorunlu değildir. Sigorta giderinin tevsiki için sunulan belgenin işin süresinin tamamını kapsaması gerekmektedir. Ancak birden fazla yılı kapsayan işlerde ilk yıl için alınan sigorta teklifinin ihale tarihinin bulunduğu yıldan önceki yılın Aralık ayına ait Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksinin yıllık değişim oranı esas alınmak suretiyle güncellenerek diğer yıllar için kullanılması mümkündür.
79.3.5. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımlarına ilişkin yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında, sözleşme giderleri ve genel giderlerin % 4 oranında hesaplanması söz konusu olmayacak, sözleşme giderleri ilgili mevzuatına göre hesaplanmak suretiyle açıklama yapılacaktır.” açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu hizmetin;
a) Adı: 2020-2021 Eğitim Öğretim yılı 7 taşıma merkezli İlk öğretim okuluna 84 araç ile 926 Öğrencinin 186 iş günü taşınması
b) Miktarı ve türü:
2020-2021 Eğitim Öğretim yılı 7 taşıma merkezli İlk öğretim okuluna 84 araç ile 926 Öğrencinin 186 iş günü taşınması
2020-2021 Eğitim Öğretim yılı 7 taşıma merkezli İlk öğretim okuluna 84 araç ile 926 Öğrencinin 186 iş günü taşınması
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
c) Yapılacağı yer: Teknik şartnamede belirtiğimiz Taşımalı Eğitim Planlama Listesi 7 Taşıma merkezi ilköğretim okulu (Merkez İöo, Bahşiler İöo, Kalkan İöo, Akalan İöo. sağlam İöo, Sarıca İöo, Balaban İTO İöo,)
ç) Bu bent boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Kısmi teklif verilmesi” başlıklı 20’nci maddesinde “20.1. Bu ihalede kısmi teklif verilebilir.
20.2. Kısmi teklife ilişkin açıklamalar
20.2.1.
Bu hizmet ihalesinde kısmi teklif verilebilir. Taşıma merkezi okullara bağlı her bir güzergâh ayrı bir kısım olarak belirlenmiştir. Teklif mektuplarında, teklifin ihale konusu alımın tamamını mı yoksa bir kısmını mı kapsadığı hususu açıkça belirtilecektir. İstekliler bu Şartnamede belirtilen aynı veya farklı taşıma merkezi okula bağlı güzergâhların birine ya da birden fazlasına teklif verebileceklerdir. Teklif değerlendirmesi her bir kısım (güzergâh) için ayrı ayrı yapılacaktır. Birden fazla güzergâhta ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenen istekli ile uhdesinde kalan güzergâhlar için tek bir sözleşme imzalanacaktır.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince yapılacak ulaşım, sigorta vergi, resim ve harç giderlerinin tümü isteklilerce teklif edilecek fiyata dâhil edilecektir.
25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.
25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1.
Taşıma işinde çalıştırılacak araçlara ilişkin şoför, bakım/onarım, ilgili kurumlardan alınacak uygunluk, güzergâh, ruhsat, karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesi, karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası poliçesi vb. ilgili giderler teklif fiyatına dâhildir.
25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.
25.5. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,
Yine aynı Şartname’nin “Sınır Değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değer hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Verilen hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.1 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi,
“Fiyat farkı” başlıklı 46’ncı maddesinde “46.1. İhale konusu iş için sözleşmenin uygulanması sırasında fiyat farkı hesaplanmayacaktır. Ancak, mücbir sebepler veya idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatılması halinde, yürürlükte bulunan fiyat farkına ilişkin esaslar dikkate alınarak fiyat farkı hesaplanacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.
Uyuşmazlığa konu ihalenin Eğil İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “2020-2021 Eğitim Öğretim yılı 7 taşıma merkezli İlköğretim okuluna 84 araç ile 926 Öğrencinin 186 iş günü taşınması” işi olduğu, 7 kısımdan oluşan ihaleye ilişkin 14.09.2020 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin itirazen şikayet konusu 1 ve 3’üncü kısımlarının Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
İdare tarafından Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti.ye 31.08.2020 tarihinde EKAP üzerinden yapılan tebligatla istekliden ihalenin 1 ve 3’üncü kısımlarına sundukları teklifin aşırı düşük olması sebebiyle açıklamalarını 3 iş günü içerisinde idareye sunmaları istenmiş olup, yazıda önemli teklif bileşeni olarak “Yakıt Gideri
Zorunlu Trafik sigortası
Koltuk sigortası
Araç muayene (yıllık )gider
Motorlu taşıtlar vergisi
Şoförlerin sgk ve işçilik gideri
Araç bakım gideri
Kik payı gideri
Damga vergisi gideri
Sözleşme karar pulu gideri” giderlerinin belirlendiği anlaşılmıştır.
Yapılan incelemede, Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından ihalenin 1 ve 3’üncü kısımlarına ilişkin sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının incelenmesi neticesinde;
Yakıt gideri için Ford Transit minibüs teknik özelliklerini gösterir ilgili internet sayfasından teyit edilebilen araç kataloğu ile EPDK tarafından yayımlanan 05.08.2020 tarihli yakıt tipleri ile fiyatlarını gösterir günlük bültenin sunulduğu,
Zorunlu trafik sigortası için Bereket Sigorta A.Ş.nin acentesi tarafından düzenlenmiş sigorta teklifinin sunulduğu, sigortanın 21 ** **7 plakalı Ford Transit 440 E Minibüs 16+1 155 E6 Deluxe 2016 model araca ilişkin olduğu, bununla birlikte söz konusu belgenin “Sigortalı Bilgileri” başlıklı bölümünde “Bozat Taşımacılık Sos. Hiz. İnş. Öz. Eğitim Gıda San. T” bilgisinin yer aldığı, belge üzerinde Bereket Sigorta A.Ş.ne ilişkin iki adet imzanın yer aldığı, ayrıca belge üzerinde Bereket Sigorta A.Ş.nin Diyarbakır Bölge Müdürlüğü kaşe ve imzasının bulunduğu, koltuk sigortası için Anadolu Anonim Türk Sigorta şirketinin acentesi tarafından düzenlenmiş poliçenin sunulduğu, poliçenin 21 ** **7 plakalı Ford Transit 440 E Minibüs 16+1 155 E6 Deluxe 2016 model araca ilişkin olduğu, “Sigortalı Bilgileri” başlıklı bölümünde “Bozat Taşımacılık Sos. Hiz. İnş. Öz. Eğitim Gıda San. T” bilgisinin yer aldığı, belge üzerinde Anadolu Anonim Türk Sigorta şirketine ilişkin iki adet imzanın yer aldığı, her iki sigortanın da sadece belirtilen araca ilişkin düzenlendiği ve ihale kapsamında kullanılacak araç sayısıyla çarpılmak üzere toplam sigorta giderinin hesaplandığı,
Araç muayene gideri için muayene giderlerinin hesaplamasında kullanılmak üzere yetkili kuruluş (TÜVTÜRK) tarafından araç muayene fiyatlarını gösterir tarife cetvelinin sunulduğu,
Motorlu Taşıtlar Vergisi için Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 27.12.2019 tarih ve 30991 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Tebliği’nin sunulduğu, bununla birlikte 2021 yılına ilişkin belli bir oranda artış öngörülmediği,
Şoförlerin SGK ve işçilik gideri için KİK İşçilik Hesaplama Modülünün kullanıldığı, söz konusu modülde 2020 yılı için asgari işçilik maliyetinin (saatlik asgari ücret + saatlik işveren payı) 16,02 TL/saat olarak belirlendiği, bununla birlikte 2021 yılına ilişkin belli bir oranda artış öngörülmediği,
Araç bakım giderleri için Alican Aydın’dan fiyat teklifi alındığı, söz konusu belgenin meslek mensubu tarafından kaşelenip imzalandığı ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.2.1’inci maddesi gereğince bulunması gereken ibarelerin bulunduğu tespit edilmiştir.
Yukarıda aktarılan tespitler neticesinde başvuru sahibinin iddiaları incelendiğinde;
a,b) İdare tarafından yalnızca sınır değerin altında teklif sunan Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti.den 30.08.2020 tarihli yazı ile aşırı düşük teklif açıklaması talep edildiği, söz konusu yazıda başvuru sahibi isteklinin (a) ve (b) iddialarına konu ettiği giderlerin önemli teklif bileşeni olarak belirlenmediği, dolayısıyla aşırı düşük teklif açıklamasında bulunacak istekli tarafından söz konusu giderlerin açıklanmasına gerek olmadığı, diğer bir ifadeyle, ihale konusu işte çalıştırılacak araçların edinimine (amortisman/kira) ilişkin açıklama yapılmasına ve araçların edinimini açıklamak için tevsik edici belge sunulmasına gerek bulunmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin bu yöndeki iddialarının reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
c,f,h) Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından ihale konusu işte kullanılacak aracın bakım gideri için Alican Aydın’dan (Oto Yedek Parça Tamir Bakım ve Onarım) alınmış 01.09.2020 tarihli fiyat teklifi sunulduğu, trafik sigortası için Bereket Sigorta A.Ş.nin acentesi tarafından düzenlenmiş sigorta teklifinin sunulduğu, itirazen şikayete konu edilen kiralama gideri, lastik, yedek parça, yağ değişimi, ruhsat ve akü girdilerine ilişkin açıklama istenilmediği, yakıt girdisi için fiyat teklifi alınmadığı tespit edilmiştir.
Aracın bakım gideri için alınan fiyat teklifi üzerinde “Eğil İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı 2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı 7 Taşıma Merkezli İlk Öğretim Okuluna 84 Araç İle 926 Öğrencinin 186 iş günü taşınması işi ihale dokümanında bahsedilen 1 adet 10-14 yolcu taşıma kapasiteli minibüsün 20.000 km araç bakım giderine ait fiyat teklifimiz aşağıda belirtilmiştir…” şeklinde ifadeye yer verildiği, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından ilgili ibarenin yazılarak imzalandığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelendiği/mühürlendiği, fiyat teklifi üzerinde yer alan üçüncü kişilere ait ticaret unvanından fiyat teklifi veren firmanın teklife konu alanda faaliyet gösterdiği anlaşılmıştır.
Ayrıca Teknik Şartname’nin “Taşımalı Eğitim Araçlarında Aranacak Şartlar” başlıklı 2’nci maddesinde “…2.4… Ortopedik engelli öğrencilerin taşınmasında, öğrencilerin fiziksel engelleri göz önünde bulundurularak rahat bir şekilde inip binmelerini sağlayacak uygun projeli katlanabilir liftli ve asansör monteli donanımlı araçlar kullanılacak olup, söz konusu donanımların araç ruhsatlarına işlenmiş olması gerekmektedir. (Taşıma hizmetinde kullanılması öngörülen özel donanımlı araç sayısına İdari ve Teknik Şartname’nin ilgili maddelerinde yer verilecektir.)” düzenlemesi yer almakla birlikte ihale dokümanında söz konusu araç sayısını belirleyen herhangi bir düzenlemenin yapılmadığı, bir başka ifadeyle aynı özellikte araçların söz konusu işte kullanılabileceği dikkate alındığında tek araç üzerinden bakım giderine ilişkin fiyat teklifi alınıp toplam araç sayısıyla çarpılarak açıklama yapılabileceği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
ç,d,ı) İncelemeye konu ihalenin ilan tarihinin 23.07.2020, ihale tarihinin ise 21.08.2020 olduğu görülmüştür. İhale konusu işte çalıştırılacak araçların akaryakıt tüketim miktarlarının tevsikine ilişkin araç kataloğunun sunulduğu; sunulan katalogda akaryakıt sarfiyat miktarının 100 km mesafede ortalama 6,7 lt olduğu; akaryakıt litre fiyatını tevsik etmek üzere fiyat teklifi alınmadığı, EPDK tarafından yayımlanan 05.08.2020 tarihli yakıt tipleri ile fiyatlarını gösterir günlük bültendeki fiyatların kullanıldığı; söz konusu motorin fiyatının KDV hariç (5,91/1,18) 5,01 TL olduğu; ihale konusu işin süresi boyunca her bir güzergah için Teknik Şartname’de düzenlenen mesafeler dikkate alınarak toplam mesafenin hesaplandığı ve hesaplanan mesafeler ile mazot litre fiyatı kullanılarak akaryakıt giderinin hesaplandığı, bulunan tutarla ihalenin ilgili kısımlarında kullanılacak araç sayısı çarpılarak toplam tutarın bulunduğu tespit edilmiştir.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından açıklanan motorin fiyatının, ihalenin ilan tarihi (23.07.2020) ile ihale tarihi (21.08.2020) (ihale tarihi hariç) arasında olduğu, istekli tarafından kullanılan fiyatın ilan ve ihale tarihi (ihale tarihi hariç) arasında EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatının % 90’ının altında olmadığı, bu itibarla başvuru sahibince mazot fiyatına ilişkin yapılan bu açıklamaların Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olduğu, ayrıca Teknik Şartname’nin “Taşımalı Eğitim Araçlarında Aranacak Şartlar” başlıklı 2’nci maddesinde “…2.4… Ortopedik engelli öğrencilerin taşınmasında, öğrencilerin fiziksel engelleri göz önünde bulundurularak rahat bir şekilde inip binmelerini sağlayacak uygun projeli katlanabilir liftli ve asansör monteli donanımlı araçlar kullanılacak olup, söz konusu donanımların araç ruhsatlarına işlenmiş olması gerekmektedir. (Taşıma hizmetinde kullanılması öngörülen özel donanımlı araç sayısına İdari ve Teknik Şartname’nin ilgili maddelerinde yer verilecektir.)” düzenlemesi yer almakla birlikte ihale dokümanında söz konusu araç sayısını belirleyen herhangi bir düzenlemenin yapılmadığı, bir başka ifadeyle aynı özellikte araçların söz konusu işte kullanılabileceği dikkate alındığında tek araç üzerinden hesaplama yapılıp toplam araç sayısıyla çarpılarak açıklama yapılabileceği anlaşıldığından, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
e) İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından zorunlu trafik sigortası için Bereket Sigorta A.Ş.nin acentesi tarafından düzenlenmiş sigorta teklifinin sunulduğu, sigortanın 21 ** **7 plakalı Ford Transit 440 E Minibüs 16+1 155 E6 Deluxe 2016 model araca ilişkin olduğu, bununla birlikte söz konusu belgenin “Sigortalı Bilgileri” başlıklı bölümünde “Bozat Taşımacılık Sos. Hiz. İnş. Öz. Eğitim Gıda San. T” bilgisinin yer aldığı, belge üzerinde Bereket Sigorta A.Ş.ne ilişkin iki adet imzanın yer aldığı, ayrıca belge üzerinde Bereket Sigorta A.Ş.nin Diyarbakır Bölge Müdürlüğü kaşe ve imzasının bulunduğu, koltuk sigortası için Anadolu Anonim Türk Sigorta şirketinin acentesi tarafından düzenlenmiş poliçenin sunulduğu, poliçenin 21 ** **7 plakalı Ford Transit 440 E Minibüs 16+1 155 E6 Deluxe 2016 model araca ilişkin olduğu, belge üzerinde Anadolu Anonim Türk Sigorta şirketine ilişkin iki adet imzanın yer aldığı, belgenin “Sigortalı Bilgileri” başlıklı bölümünde “Bozat Taşımacılık Sos. Hiz. İnş. Öz. Eğitim Gıda San. T” bilgisinin yer aldığı, her iki sigortanın da sadece belirtilen araca ilişkin düzenlendiği ve ihale kapsamında kullanılacak araç sayısıyla çarpılmak üzere toplam sigorta fiyatının belirlendiği anlaşılmıştır.
Ayrıca Teknik Şartname’nin “Taşımalı Eğitim Araçlarında Aranacak Şartlar” başlıklı 2’nci maddesinde “…2.4… Ortopedik engelli öğrencilerin taşınmasında, öğrencilerin fiziksel engelleri göz önünde bulundurularak rahat bir şekilde inip binmelerini sağlayacak uygun projeli katlanabilir liftli ve asansör monteli donanımlı araçlar kullanılacak olup, söz konusu donanımların araç ruhsatlarına işlenmiş olması gerekmektedir. (Taşıma hizmetinde kullanılması öngörülen özel donanımlı araç sayısına İdari ve Teknik Şartname’nin ilgili maddelerinde yer verilecektir.)” düzenlemesi yer almakla birlikte, ihale dokümanında söz konusu araç sayısını belirleyen herhangi bir düzenlemenin yapılmadığı, bir başka ifadeyle aynı özellikte araçların söz konusu işte kullanılabileceği, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından araçların zorunlu karayolları mali sorumluluk (trafik) sigortası ile ferdi kaza koltuk sigortası giderine ilişkin olarak sunulan sigorta teklifinde ve poliçede belirtilen 16+1 taşıma kapasitesi ile araç yaşının (2016 model), ihale dokümanında belirlenen araç taşıma kapasitesi ile araç yaşına uygun olduğu, dolayısıyla söz konusu istekli tarafından zorunlu karayolları mali sorumluluk (trafik) sigortası ile ferdi kaza koltuk sigortası gideri hesaplamasının, ihale dokümanında belirlenen 14+1 taşıma kapasitesi ile araç yaşına uygun bir araca ilişkin olarak alınan sigorta teklifi ve poliçe üzerinden yapılmasının mevzuata aykırılık teşkil etmediği anlaşılmakla birlikte, Bereket Sigorta A.Ş.nin acentesi tarafından düzenlenen zorunlu trafik sigortası ile Anadolu Anonim Türk Sigorta şirketinin acentesi tarafından düzenlenen koltuk sigortasının ihale üzerinde bırakılan istekli adına düzenlenmediği, “Bozat Taşımacılık Sos. Hiz. İnş. Öz. Eğitim Gıda San. T” adına düzenlendiği, aşırı düşük teklif açıklamasında ihale konusu işte çalıştırılacak araçların söz konusu şirketten kiralanacağına dair belge veya belgelerin (kiralama fiyat teklifi vb.) sunulmadığı, Kamu İhale Genel Tebliği’nin ilgili maddelerinde üçüncü kişiler lehine alınan tekliflerin/poliçelerin doğrudan kendi adına kullanılabilmesine ilişkin bir açıklamanın bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
g,ğ) Sözleşme Tasarısı’nın “İşin süresi” başlıklı 9’uncu maddesine göre işin başlama tarihinin 31.08.2020, işin bitme tarihinin 18.06.2021 olduğu anlaşılmıştır.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından araç muayene gideri için muayene giderlerinin hesaplamasında kullanılmak üzere yetkili kuruluş (TÜVTÜRK) tarafından araç muayene fiyatlarını gösterir tarife cetvelinin sunulduğu, bu kapsamda ihale konusu işin süresinin 1 yılın altında olduğu dikkate alındığında, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından belli bir oranda artış öngörülerek açıklama yapılmasına gerek bulunmadığı anlaşılmıştır.
İstekli tarafından motorlu taşıtlar vergisi gideri için Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 27.12.2019 tarih ve 30991 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Tebliği’nde yer alan fiyat tarifesi kullanılarak maliyet hesabı yapıldığı görülmekle birlikte 2021 yılına ilişkin belli bir oranda artış öngörülmediği, bu nedenle motorlu taşıtlar vergisi giderine ilişkin olarak Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan açıklamanın mevzuata uygun olmadığı anlaşılmıştır.
İstekli tarafından şoförlerin SGK ve işçilik gideri için KİK İşçilik Hesaplama Modülünün kullanıldığı, söz konusu modülde 2020 yılı için asgari işçilik maliyetinin (saatlik asgari ücret + saatlik işveren payı) 16,02 TL/saat olarak belirlendiği, 2021 yılına ilişkin belli bir oranda artış öngörülmediği, İdari Şartname’nin 46’ncı maddesinde fiyat farkı verilmeyeceği düzenlemesinin yer aldığı, bu kapsamda işçilik giderine ilişkin 2021 yılında belli bir artış öngörülmesi gerektiği, bu kapsamda Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan açıklamanın mevzuata uygun olmadığı anlaşılmıştır.
Yukarıda aktarılan tespitler ve değerlendirmeler bir arada değerlendirildiğinde başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Ayrıca, başvuruya konu ihalenin şikâyete konu 1’inci ve 3’üncü kısmının yaklaşık maliyeti dikkate alındığında, 4734 sayılı Kanun’un 53’üncü maddesi uyarınca ödenmesi gereken itirazen şikâyet başvuru bedelinin 6.139,00 TL olduğu, başvuru sahibi tarafından toplam yaklaşık maliyet üzerinden 12,284,00 TL’nin Kurum hesaplarına yatırıldığı anlaşıldığından, fazla ödendiği tespit edilen 6.145,00 TL’nin yazılı talebi halinde başvuru sahibi istekliye iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, Ak Günay Tur. İnş. Gıda Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin ihalenin 1’inci ve 3’üncü kısımlarında reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
1) 4734 sayılı Kanunun 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
2) Fazla ödenen başvuru bedelinin başvuru sahibinin yazılı talebi halinde iadesine,
Esasta
Oybirliği, gerekçede oyçokluğu ile karar verildi.
|