Toplu Sözleşme hükmü ile belirli yerlerde çalışan personele koruyucu giyim malzemesi verilmesi 

Koruyucu giyim malzemesi

25.06.2001 tarihli ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 28 ve 29’uncu maddeleri gereğince, Kamu İşveren Heyeti ile Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti arasında imzalanan ve … yıllarını kapsayan …. Dönem Toplu Sözleşme hükümleri gereği; fabrika, atölye, laboratuvar, maden ocakları, sanayi tesisleri ve akaryakıt istasyonları ile petrol boru hatları veya açık arazi şartlarında görev yapan personele hizmetin gereği olarak görev esnasında kullanılması için verilmesi gereken koruyucu giyim malzemelerinin belirtilen şartları taşımayan … personeline alışveriş kartı şeklinde verildiği görülmüştür.

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin … ve … Yıllarını Kapsayan …. Dönem Toplu Sözleşme’nin Enerji, Sanayi ve Madencilik Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı 10’uncu bölümünün “Koruyucu giyim malzemesi” başlıklı 1’inci maddesinde;

“Bu hizmet kolu kapsamında bulunan kurum ve kuruluşların fabrika, atölye, laboratuvar, maden ocakları, sanayi tesisleri ve akaryakıt istasyonları ile petrol boru hatları veya açık arazi şartlarında görev yapan personeline, hizmetin gereği olarak görev esnasında giyilmesi gereken koruyucu malzemesi ayni olarak verilir. Giyim malzemesinin standartları ile hangi personele ne kadar süreyle verileceği ve nasıl muhafaza edileceği hususları ile bu malzemelerin kullanımına ilişkin usul ve esasları kurumlar ve bu hizmet kolunda yetkili sendika ile birlikte belirlenir.”

hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen toplu sözleşme hükmü uyarınca, koruyucu nitelikte olan giyim malzemesinin, fabrika, atölye, laboratuvar, maden ocakları, sanayi tesisleri ve akaryakıt istasyonları ile petrol boru hatları veya açık arazi şartlarında görev yapan personele ayni olarak verilmesi gerekmektedir. Bunun dışında, giyim malzemelerinin standartları, hangi personele ne kadar süreyle verileceği, nasıl muhafaza edileceği hususları ile bu malzemelerin kullanımına ilişkin usul ve esasların kurum ile yetkili sendikanın birlikte belirleyeceği hükme bağlanmıştır.

Söz konusu hüküm gereği … personeli ile yetkili sendika olan Enerji, Sanayi ve Madencilik Hizmetleri Çalışanları Birliği Sendikası (Enerji Bir-Sen) üst yöneticilerinden oluşan komisyon tarafından … yılında verilecek koruyucu giyim malzemesine ilişkin usul ve esaslar tespit edilmiştir. Söz konusu Usul ve Esaslarda;

“1- Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin … ve … Yıllarını Kapsayan … Dönem Toplu Sözleşmesinin Onuncu Bölümünde yer alan Enerji, Sanayi ve Madencilik Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşmenin 1’nci maddesi kapsamında çalışma/görev süresine bakılmaksızın Başkanlığımızın görev alanına giren işlerde görevlendirilen sözleşmeli personele Koruyucu Giyim Yardımı uygulanır.

2- Bu Usul ve Esasların İdare Başkanınca onaylanmasına müteakip Koruyucu Giyim Yardımı alım işlemleri Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından … ve … yılları için ayrı ayrı yapılacaktır. Bir sonraki yıla ait hazırlık çalışması Aralık ayında yapılır.

3- Bu usul ve esasın Ek-1’inde yer alan koruyucu giyim malzemesi ayni olarak verilecektir.

4- Birimine ilk defa ataması yapılan personele görevine başlama tarihi itibariyle koruyucu giyim malzemesi verilecektir. Koruyucu giyim malzemesi verilen personelden ücretsiz izin, askerlik, emeklilik, istifa, sözleşme feshi, kurum içi ve kurum dışı görevlendirme gibi herhangi bir sebeple ayrılan personele verilen koruyucu giyim malzemesi geri alınamayacaktır.

5- Koruyucu giyim malzemeleri ayni olarak temin edilerek personele teslim tesellüm tutanağı ile teslim edilecektir. Koruyucu Giyim Malzemesinin muhafazasından ve kullanılmasından ilgili personelin sorumlu olduğu bildirilecektir.

6- Bu Usul ve Esasların Ek-1’inde yer alan malzemelerin tamamı kullanım sürelerine bakılmaksızın içinde bulunduğu her yıl sonuna kadar verilir. Bir yıl içerisinde ikinci kez verilmeyecektir.

7- Koruyucu Giyim Malzemeleri (EK-1) bu Usul ve Esasların ekini oluşturur.

8- Koruyucu giyim malzemelerinin muhafazasından ve kullanılmasından ilgili personel sorumludur.”

hükümlerine yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen Toplu Sözleşme hükmü ile belirli yerlerde çalışan personele koruyucu giyim malzemesi verilmesi öngörülmüş, bunların dışında kalan personel kapsam dışında tutulmuştur. Ancak komisyon tarafından belirlenen usul ve esaslarda, yukarıda belirtilen yerlerde veya açık arazi şartlarında çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın Başkanlığın kadro ve pozisyonlarında görevli sözleşmeli personelin tamamına koruyucu giyim malzemesi verilmesine karar verilmiştir.

Belirlenen Usul ve Esaslar çerçevesinde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Pazarlık Usulü” başlıklı 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca ihale yapılmış ve ihale …. üzerinde kalmıştır. İhale sonucunda taraflar arasında yapılan sözleşme ile iş kapsamında … adet personele … farklı üründen oluşan toplam … parça koruyucu giyim malzemesi temin edileceği, ürünlerin ilgili personele ayni olarak teslim edilmesi ve ulaştırılmasının (kargolanmasının) yüklenicinin sorumluluğunda olduğu belirtilmiştir.

Bu çerçevede ilişikli ödeme emri belgesine ekli “Mal Alımları Kabul Tutanağı”nda yer alan;

“Ek-2’de yer alan toplam … adet personele ait teslim tesellüm tutanağında belirtildiği üzere ilgili her personel teknik şartnamede belirtilen nitelik, sayı ve özellikte …adet parçadan oluşan 1 takım koruyucu giyim malzemesini kusursuz, sağlam ve eksiksiz olarak teslim aldığını beyan etmiş olup, bu kapsamda yapılan işin sözleşme ve eklerine uygun olduğu ve kabule engel olabilecek eksik, kusur ve arızaların bulunmadığı görülmüştür.”

ifadesi ile malzemelerin yardımdan yararlanan ilgili personel tarafından teslim alındığı kayda alınmıştır.

Bunun yanı sıra, savunmalarda yer alan Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararında, kurumların ilgili mevzuatında personele ayni olarak verilmesi öngörülen giyim yardımından resmi kıyafetler ile hizmetin gereği olarak iş yerlerinde görev esnasında giyilmesi zorunlu olanlar dışında kalan giyim eşyaları için nakdi ödeme yapılabileceğini belirtmektedir. Söz konusu karar kurumların ilgili mevzuatında yer alan giyim yardımı ile ilgili olup, Toplu Sözleşmeden kaynaklanan koruyucu giyim malzemelerine yönelik herhangi bir ifade içermediğinden, personele verilen giyim malzemesi ile ilgisi bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, Toplu Sözleşme ile belirlenen yerlerde ve açık arazi şartlarında çalışan personele ayni olarak verilmesi gereken koruyucu giyim malzemelerinin; hem bu şartları taşımayan personele verilmesi hem de teslim alınan malzemelerin Teknik Şartname ile belirlenen özellikleri taşıyıp taşımadığına ilişkin olarak sadece kişilerin beyanının esas alınması, muayene ve kabul komisyonu tarafından malzemeler görülmeden kabul işlemi yapılması nedeniyle kamu zararı oluşmuştur.

5018 sayılı Kanun’un 31’inci maddesinde bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisinin harcama yetkilisi olduğu ifade edilmiş, 32’nci maddesinde ise; bütçeden harcama yapılabilmesi harcama yetkilisinin, harcama talimatı vermesine bağlanmış, harcama talimatlarında da hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgilerin yer alacağı, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken işlemlerden harcama yetkililerinin sorumlu oldukları belirtilmiştir. Mezkur Kanun’un 33’üncü maddesinde de, giderin gerçekleştirilmesinin, harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesi ile tamamlanacağı hüküm altına alınmıştır. Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre, bütçeden yapılacak harcamalarda süreç harcama talimatı ile başlamakta ve ödeme emri belgesi uyarınca hak sahibine ödeme yapılması ile son bulmaktadır. 5018 sayılı Kanunda, giderin yapılmasından ödeme aşamasına kadar tüm işlemlerin harcama yetkilisinin gözetim ve denetimi altında, onun emir ve talimatı ile yürütülmesi öngörüldüğünden Harcama Yetkilisi, yapılan harcamanın mevzuata uygun olmasından ve satın alınan malzemelerin fiilen alınmasından da sorumludur.

Yine 33’üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uyarınca ödeme emri belgesi, harcama yetkilisi tarafından belirlenen bir görevli tarafından düzenlenecektir. Ödeme emri belgesi tek başına mali bir işlem sayılmamakla birlikte taahhüt ve tahakkuk aşamalarından sonra ödeme aşamasına geçilmesine esas teşkil etmektedir. 31.12.2005 tarihli ve 26040 sayılı 3. mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esasların 12 ve 13’üncü maddelerinde ödeme emri belgesi düzenleme görevi, ön mali kontrol kapsamında ele alınmakta ve “kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi çerçevesinde değerlendirilmektedir. Aynı esaslarda belirtildiği üzere, harcama yetkilileri, yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticileri arasından bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirecek, ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri de, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön malî kontrol yapacaklardır. Bu nedenle ödeme emri belgesini düzenleyen gerçekleştirme görevlisinin yaptığı işlemler nedeniyle sorumluluk üstlenmesi tabiidir. Ayrıca, harcama birimlerinde süreç kontrolü yapılarak her bir işlem daha önceki işlemlerin kontrolünü içerecek şekilde tasarlanıp uygulanacak, mali işlemlerin yürütülmesinde görev alanlar, yapacakları işlemden önceki işlemleri de kontrol edeceklerdir. Bu bağlamda ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri de, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön mali kontrol yaparak, ödeme emri belgesi üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşüp imzalayacaklardır. Bu nedenle ödeme emri belgesini düzenleyen görevli, gerçekleştirme belgelerinin ödeme emri belgesine doğru aktarılması yanında, düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan da sorumludur. Yapılan bu açıklamalara göre, aslî bir gerçekleştirme belgesi olan ödeme emri belgesini düzenleyen sıfatıyla imzalayan gerçekleştirme görevlisinin, düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan harcama yetkilisi ile birlikte sorumlu tutulması gerekmektedir.

5018 sayılı Kanunun 31’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, “Kanunların verdiği yetkiye istinaden yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul veya komite kararıyla yapılan harcamalarda, harcama yetkisinden doğan sorumluluk kurul, komite veya komisyona ait olur” denilmektedir. Kurul halinde görev yapan karar organlarının genellikle icra yetkileri bulunmamaktadır.

Bu nedenle Kanunun 31’inci maddesinin üçüncü fıkrasında sayılan yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul veya komite kararıyla yapılan harcamalarda, harcama yetkisinden doğan sorumluluk belirlenirken; kararın, harcama talimatının unsurlarını taşıyıp taşımadığının ve kurul, komisyon veya komitenin harcama sürecinde rol alıp almaması sorumluluğun belirlenmesi bakımından önemlidir. Kişisel koruyucu giyim malzemelerinin usul ve esasları ile kimlere verileceğini tespit edip, satın alma sürecinin başlatılması için Tutanak düzenleyenler söz konusu giderin gerçekleşmesinde bizzat rol almaktadır. Komisyon tarafından belirlenen usul ve esaslar ile koruyucu giyim malzemelerin kimlere verileceği komisyon tarafından tespit edilmedikçe, satın alma süreci başlamamış ve harcama talimatı verilmemiştir. Söz konusu Koruyucu Giyim Yardımı Komisyonu ile Tutanağı düzenleyen komisyon üyeleri satın alma sürecinin başlatılmasında yer aldığından, satın almanın …. Dönem Toplu Sözleşmeye aykırı olmasından kaynaklanan kamu zararından sorumlulukları bulunmaktadır.

Satın alma sürecinin başlatılması için verilen yazılı talimat da Destek Hizmetleri Daire Başkanlığına satın alma sürecinin başlatılması için verildiğinden, söz konusu talimatı veren …’ın kamu zararından üst yönetici ile birlikte sorumluluğu bulunmaktadır.

5018 sayılı Kanunun 11’inci maddesinde; “Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Ancak, Millî Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır. Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar. Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.” denilmek suretiyle üst yöneticilerin sorumlulukları düzenlenmiştir. Üst yöneticiler işlerin gidişatından harcama yetkililerinin ve diğer görevlilerin bilgilendirmeleri ve raporları ile bilgi sahibi olmaktadırlar. Bununla birlikte yazılı olarak verdikleri talimatlardan dolayı bir kamu zararı oluşmuş ise bundan ötürü sorumlulukları bulunmaktadır. Koruyucu giyim malzemesinin usul ve esasları ile kimlere verileceğinin belirlenmesi amacıyla komisyon görevlendirmesi ve satın alınması için yazılı talimat veren üst yönetici … kamu zararının oluşmasında diğer sorumlularla birlikte sorumludur.

Bu itibarla, …personeline …. Dönem Toplu Sözleşmenin 10’uncu bölümünün 1’inci maddesinde belirlenen fabrika, atölye, laboratuvar, maden ocakları, sanayi tesisleri ve akaryakıt istasyonları ile petrol boru hatları veya açık arazi şartlarında çalışmadığı halde bu yerlerde çalışanlar için öngörülen koruyucu giyim malzemeleri alınması sonucu oluşan … TL kamu zararının;

Harcama Yetkilisi …, Gerçekleştirme Görevlisi …, Diğer Sorumlular Koruyucu Giyim Yardımı Komisyonu Başkanı … ve üyeler …, … söz konusu satınalma sürecinin başlatılması için TUTANAK düzenleyenlerden … ihale ve satın alma sürecinin başlatılması için yazılı talimat veren …, Komisyonların kurulması, satın alma ve ihale edilmesi için yazılı talimat veren Üst Yönetici …’a müştereken ve müteselsilen,

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine

Anılan Kanun’un 55’inci maddesi uyarınca işbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere, oy birliğiyle karar verildi.