YÜKLENİCİNİN İHALE ALACAKLARI

İhtar, hukuki işlem benzeri bir irade açıklaması olarak kabul edilmekte olup karşı tarafa ulaştığında hüküm ve anlam ifade eden tek taraflı bir irade beyanıdır.Alacaklı, borçluya ihtar göndererek borcun ifa edilmesi talebinde bulunduğunu iletir ve onu edimini yerine getirmeye davet eder.

Kural olarak TBK m. 117/1 gereğince muaccel olan borcun alacaklısının yapacağı ihtar ile borçlu mütemerrit olur. İnşaat sözleşmesinde de iş sahibinin temerrüdünün gerçekleşebilmesi için gerekli olan ikinci şart, muaccel hale gelen bedel ödeme borcunun ifasını sağlamak için iş sahibine yüklenici tarafından ihtarda bulunulmasıdır. Ancak bu kuralın istisnası TBK m. 117/2. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre, sözleşme ile düzenlenen belirli bir vadenin olması halinde, vade tarihinin geçmesi ile borçlu ihtara gerek kalmaksızın kendiliğinden temerrüde düşer.

Kamu ihale sözleşmelerine ilişkin düzenlemelerin bulunduğu KİK, KİSK, YİGŞ ve YİTS.’de idarenin bedel ödeme borcunda temerrüde düşebilmesi için yüklenici tarafından ihtarda bulunulması gerekip gerekmediğine yönelik bir hüküm bulunmamaktadır. Bu sebeple KİSK’in “Hüküm bulunmayan haller” başlıklı 36. maddesi devreye girerek yüklenicinin ihtarda bulunma zorunluluğunun olup olmadığına dair TBK genel hükümlere atıf yapılmaktadır.

Bu çalışmada benimsenen görüşe göre, kamu ihale inşaat sözleşmelerinde geçici hakediş ödemeleri için taraflarca bir vade belirlenmemiş ise geçici hakediş raporunda imzaların tamamlandığı tarihte ödenmesi gereken bedel ortaya çıkacağından, iş sahibi idare ihtara gerek olmaksızın mütemerrit duruma düşer

Çünkü burada idare tarafından ödenmesi gereken miktarın belirtildiği, taraflarca imzalanmış ve onaylanmış hakediş raporu bulunmaktadır. Hakedişin onaylanması, tahakkuku ve ödeme aşamaları hem YİGŞ’de hem de YİTS.’de düzenlenmiştir. Hal böyle iken idare tarafından miktarı ve vadesi bilinen hakedişin zamanında ödenmemesinden dolayı yüklenicinin ihtarda bulunmasına gerek yoktur. Yüksek bedelli inşaat sözleşmelerinde ödemeler ile ilgili vade konulmaması uygulamada sık rastlanılan bir durum değildir. Hatta bu sözleşmelerde her zaman vadenin düzenlenmiş olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Ancak vadenin belirlenmemiş olduğu hallerde, idarenin temerrüde düşebilmesi için yüklenici ihtarda bulunmalıdır.

I-Emsal İhale Yargı Kararı

Yargıtay 15. HD. 29.04.2010, E. 2010/370 K. 2010/2504 “Somut olay bakımından taraflarca borcun ifa edileceği önceden belirli muayyen bir gün tayin edilmediği gibi, alacaklıya da tek taraflı olarak böyle muayyen bir günü tayin yetkisi verilmemiştir. Bu durumda, idarenin temerrüde düşürülmesi için hüküm altına alınan alacak kalemleri yönünden idareye gönderilen herhangi bir ihtarname veya istem yazısı olup olmadığının araştırılması gerekir.”

Gerçekten de sözleşmede belirtildiği üzere tarafların edimini yerine getirmesi gereken vadelerin belirli olması sebebiyle ihtara gerek olmadığı söylenebilir. Çalışmada kabul edilen görüşün dışında kamu ihale inşaat sözleşmelerinde belirli bir vade bulunmaması sebebiyle iş sahibinin bedel ödeme borcunda temerrüde düşebilmesi için ihtarın şart olduğunu kabul eden bir görüş bulunmaktadır.

Yargıtay da ikinci görüş yönünde karar vermekte olup, idarenin temerrüde düşebilmesi için yüklenicinin ihtarda bulunması gerektiğini belirtmektedir³⁰⁷.

II- Emsal İhale Yargı Kararı

• Yargıtay 15. HD. 8.5.2015, E. 2014/5718 K. 2015/2452
• Yargıtay 15. HD. 21.6.2018, E. 2018/103 K. 2018/2627
• Yargıtay 15. HD. 1.11.2018, E. 2018/3157 K. 2018/4223

Yargıtay’a göre hakediş ödemelerinde kesin vade bulunmamaktadır.

Bu sebeple idarenin temerrüde düşebilmesi için ihtarın şart olduğu belirtilmektedir.

İhtarın belirli bir şekil şartı bulunmamaktadır. Faks çekmek, noter aracılığıyla göndermek, dava açmak, icra takibi başlatmak, mesaj göndermek dahi ihtar yerine geçer

• Yargıtay 13. HD. 16.09.2015, E. 2014/48281 K. 2015/27066